تحول شخصیت در نگرش تاویلی تفاسیر عرفانی با تاکید بر قصه حضرت ابراهیم (ع)

قصه یکی از بهترین و رساترین شیوه های بیانی قرآن برای انتقال مفاهیم و تبیین آموزه های دینی است. قصه های قرآنی نوعی از روایت به شمار می روند و بسامد بالایی از این روایت ها مربوط به مقاطع مختلف زندگی پیامبران است. با توجه به اینکه شخصیت یکی از اصلی ترین عناصر روایی است و نیز از آنجا که شخصیت ابراهیم (ع) پس از موسی (ع) بیشترین بسامد تکرار در قصص قرآنی را دارد، جستار حاضر براساس منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی و تحلیل محتوا به بررسی چگونگی اثرگذاری رویکرد تاویلی چهار تفسیر عرفانی حقایق التفسیر، لطایف الاشارات، کشف الاسرار و عده الابرار، و روض الجنان و روح الجنان بر تحول شخصیت ابراهیم (ع) و شکل گیری شخصیت نمادین ایشان پرداخته است. نگارندگان نشان داده اند قصه حضرت ابراهیم به دلیل فراوانی رویدادهای پیش آمده برای ایشان محمل مناسبی برای بررسی عنصر شخصیت فراهم کرده است. همچنین رویکرد تاویلی تفاسیر عرفانی در تحول ابراهیم (ع) از شخصیت پیامبری الهی به شخصیتی نمادین کاملا اثرگذار بوده است. در این تفاسیر شخصیت بدل به عاملی پویا و تحول پذیر در مسیر روایت شده است، به طوری که در مواجهه با تفسیر آیات مربوطه، ابراهیم (ع) گاه در قالب سالک و رهرو، گاه در هییت عاشق و محب پاک باخته در مقامات عرفانی راه می پیماید و در نهایت سلوک روحانی اش به انس و قرب و شهود حق تعالی نایل می شود.