مقایسه اثربخشی درمان فراشناخت و شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب امتحان دانش آموزان

اضطراب امتحان پدیده‌ای شایع در میان دانش‌‌آموزان است و ازجمله مشکلات نظام آموزشی محسوب می‌شود. این پژوهش با هدف مقایسه اثربخشی درمان فراشناخت و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی بر اضطراب ‌امتحان دانش‌آموزان انجام شد.

روش پژوهش حاضر نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری را 220 دانش‌آموز 10 تا 18 سال دارای اضطراب امتحان مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره استان کرمان در سال 1398 تشکیل دادند. از بین آن‌ها 45 نفر به‌روش نمونه‌گیری غیرتصادفی دردسترس انتخاب شدند و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و یک گروه گواه (هر گروه پانزده نفر) قرار گرفتند. ابزار پژوهش پرسشنامه اضطراب امتحان (فریدمن و بنداس-جاکوب، 1997) بود که در پیش‌آزمون و پس‌آزمون برای همه آزمودنی‌ها اجرا شد. برای یک گروه آزمایش، جلسات درمان فراشناختی به‌صورت گروهی و در طی ده جلسه و هر جلسه به‌مدت 45 دقیقه اجرا شد. برای گروه آزمایش دیگر، جلسات شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی به‌صورت گروهی و در طی هشت جلسه و هر جلسه به‌مدت 60 دقیقه اجرا شد. برای گروه گواه مداخله‌ای اجرا نشد. تجریه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون کای‌اسکوئر، روش تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی در نرم‌افزار SPSS نسخه 24 انجام شد. سطح معناداری آزمون‌ها 0٫05 در نظر گرفته شد.

نتایج نشان داد، در متغیر اضطراب امتحان، تفاوت بین دو گروه آزمایش شامل درمان فراشناختی و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی با گروه گواه معنا‌دار بود (0٫001>p)؛ ولی بین دو گروه آزمایش تفاوت معنا‌دار مشاهده نشد (0٫001=p) و تاثیر دو درمان بر کاهش اضطراب امتحان دانش‌آموزان یکسان بود.

براساس یافته‌های پژوهش نتیجه گرفته می‌شود که هر دو روش درمان فراشناخت و شناخت‌درمانی مبتنی‌بر ذهن‌آگاهی، در کاهش اضطراب امتحان موثر هستند و بهبودی معنا‌داری را در کاهش علائم اضطراب امتحان در دانش‌آموزان ایجاد می‌کنند.