تحلیل تطبیقی روایت های داستانی کتاب های درسی دوره ابتدایی ایران و ژاپن: رویکرد نشانه معناشناسی گفتمانی

مطالعه تطبیقی محتوای کتب درسی روشی مناسب برای درک تفاوت ها و تشابهات فکری، فرهنگی، هویتی، تعلیم و تربیت و ساختارهای اساسی موجود در نظام تعلیم و تربیت ملت های مختلف با رویکرد الگوی نشانه معناشناسی گفتمان است. هدف این پژوهش استفاده از مدل نشانه معناشناسی گرمس در تحلیل روایی کتب درسی بخوانیم ایران با کتب زبان ژاپنی مقطع ابتدایی در سال 9697 و تبیین انواع نظام های گفتمانی است. از بین بیست داستان تحلیل شده، چهار داستان از هر دو کشور به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شد. سوال اساسی پژوهش این است که چگونه روایت می تواند براساس دو بعد کنشی و شوشی، نظام تعلیمی دو کشور ایران و ژاپن را از یکدیگر جدا کند و چگونه جریان سیر تحول هویت و کارکرد فرهنگ را براساس ویژگی های نشانه معناشناسی تبیین می نماید. نتایج حاکی از این است که به دلیل تفاوت های فرهنگی، اعتقادی، آموزشی و تربیتی دو کشور، نظام های گفتمانی متفاوتی در داستان هایشان وجود دارد. ژاپن دارای مذهب شینتو بدون رهبر و کتاب آسمانی ا ست و ایران دارای دین اسلام با کتاب آسمانی قرآن کریم است. از لحاظ هویت، ژاپن کشوری با هویت جمعی و ترکیبی بدون توسل به اعتقادات است؛ درحالی که هویت در ایران به صورت فردی و با اتکا و توسل به مفاهیم مذهبی است. همچنین اسطوره ها در ژاپن بیشتر مفاهیم تلاش و کوشش جمعی را القا می کنند؛ اما در ایران مفاهیم فردی نظیر شجاعت، پهلوانی و خیر و شر را توضیح می دهند. درنتیجه این تفاوت ها باعث دگردیسی و تغییر در نظام کنشی و شوشی در داستان های کتب درسی و کشیده شدن داستان های زبان ژاپنی به سمت نظام گفتمانی کنشی و کتاب «بخوانیم» به سمت نظام شوشی می شود.