رابطه سرمایه اجتماعی و نقش میانجی یادگیری اجتماعی با رضایت مرتعداران از طرح ها در مراتع ییلاقی مازندران

آینده زندگی انسان بر درک بهتر عواملی که موجب رضایتمندی اش می شوند متکی است. سرمایه اجتماعی یکی از عواملی است که می تواند در رهگذر تبادل دانش و تجربه و ارتباط با دیگران رشد یابد و در ارتقاء رضایتمندی اجتماعات محلی موثر باشد. اجرای موثر و کارآمد برنامه های اصلاح و احیای مراتع با استفاده از رویکرد مشارکتی، مسایل و مشکلاتی را نیز پیش روی سیاست گذاران و مدیران قرار می دهد که لازمه حل آن ها نگرش کلی به مسایل است. این تحقیق به نقش میانجی یادگیری اجتماعی در تعامل مشارکت و اعتماد در رضایتمندی مرتعداران از اجرای طرح های مرتعداری، در مراتع ییلاقی مازندران تاکید دارد و به فرآیند الگوسازی ختم می شود.

روش مطالعه از نوع پیمایشی و جامعه آماری مورد بررسی شامل مرتعداران 11 سامان عرفی به تعداد 136 نفر در مراتع ییلاقی استان مازندران است که در آن ها طرح های مرتعداری در سال 1397 اجرا شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 100 نفر تعیین گردید. جمع آوری داده ها به روش تصادفی طبقه بندی شده و با استفاده از ابزار پرسشنامه پرسشنامه از نوع طیف لیکرت (ساختاریافته) انجام پذیرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای  SPSS22و  Smart PLS3انجام شد. روایی ظاهری و محتوایی ابزار تحقیق با استفاده از نظرات جمعی از متخصصان مربوط به موضوع تحقیق به تایید رسید. همچنین مقادیر به دست آمده از آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و میانگین واریانس استخراج شده برای بخش های مختلف پرسشنامه در حد قابل پذیرشی بدست آمد. جهت آزمودن مدل مفهومی تحقیق از مدلسازی معادلات ساختاری از نوع مدل انعکاسی (جهت پیکان ها از سازه ها به سمت گویه ها) بر اساس روش حداقل مربعات جزیی استفاده شده است. مقادیر مشاهده شده روی مسیر بین سازه ها (متغیرهای پنهان) با یکدیگر ضریب مسیر نامیده می شود و ضریب همبستگی دو سازه یا بتای استاندارد شده رگرسیون را نشان می دهند.  این روش، تکنیکی بسیار نیرومند و کلی از نوع رگرسیون چند متغیره یا بسط مدل خطی عمومی است و مدل های بیرونی و درونی ارتباط متغیرهای آشکار و پنهان را بررسی می کند.

نتایج تحلیل مسیر با نرم افزار  Smart PLS3نشان داد که هر سه شاخص (اعتماد، مشارکت و یادگیری اجتماعی)، تاثیر مثبت و معنی داری بر رضایتمندی مرتعداران از اجرای طرح های مرتعداری دارند و قادرند 85 درصد از تغییرات متغیر وابسته (رضایتمندی مرتعداران) را تبیین کنند. متغیر اعتماد دارای اثر مستقیم 303/0 و متغیر مشارکت دارای اثر مستقیم 598/0 بر رضایتمندی هستند. اما به واسطه نقش میانجی یادگیری اجتماعی  دارای اثرات بیشتری بر رضایتمندی هستند؛ این گونه که اثر غیر مستقیم اعتماد بر رضایتمندی به واسطه نقش میانجی یادگیری اجتماعی (561/0*608/0) برابر با 341/0 و بیشتر از اثر مستقیم و بدون واسطه یادگیری اجتماعی یعنی مقدار 303/0 است. در مجموع هم اثرات اعتماد (644/0) یعنی از راه مستقیم به علاوه اثر غیرمستقیم قوی تر از اثر اعتماد بر رضایتمندی به تنهایی (303/0) است. همچنین اثر غیر مستقیم (با واسطه نقش میانجی یادگیری اجتماعی) مشارکت بر رضایتمندی (329/0*608/0) برابر با 2000/0 است که کمتر از اثر مستقیم آن (598/0) می باشد اما در کل اثرات مشارکت بر رضایتمندی (798/0) که با حاصل جمع مسیرهای اثراگذاری با واسطه و بی واسطه یادگیری اجتماعی بر رضایتمندی بدست می آید بیشتر از اثر تنها مشارکت (598/0) بر رضایتمندی است بنابراین می توان نتیجه گرفت که یادگیری اجتماعی نقش به سزایی در افزایش اثرگذاری های کل متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته داشته است.

در این تحقیق یادگیری اجتماعی از طریق تسهیم اطلاعات و روابط بین مرتعداران زمینه لازم را برای انتقال دانش آماده می کند و با افزایش شاخص های سرمایه اجتماعی در بین مرتعداران مراتع ییلاقی مازندران که در سال 1397 در آن ها طرح های مرتعداری اجرا شد؛ بهبود بهره وری نیروی انسانی و رضایتمندی مرتعداران افزایش می یابد. شاخص های سرمایه اجتماعی بیان کننده شرایط و ویژگی های مختلف حاکم بر اقدامات و عملکرد مرتعداران در اجرای طرح های مرتعداری است که بر رضایتمندی آنان اثرات بسیار دارد. بنابراین می توان بیان کرد، هر چه ارتباط مرتعداران در اجرای طرح ها از غنای بیشتری برخوردار باشد، رضایتمندی آن ها از عملکرد و اجرای طرح ها در درجه بالاتری قرار می گیرد.