بررسی آبشویی و ارزیابی حساسیت چند گونه گیاهی به آترازین با استفاده از روش های زیست سنجی و تجزیه شیمیایی

آترازین یکی از مهم ترین علف کش های مورد استفاده در ایران و جهان است که ضمن برخورداری از پایداری بالا، احتمال آلودگی آب های زیرزمینی و رواناب را به دنبال دارد. هدف از این آزمایش تعیین حساسترین گونه از بین هشت گونه گیاهی به آترازین و اندازه گیری حد آبشویی این علف کش بود.

آزمایش اول در سال 1398 به منظور ارزیابی حساسیت هشت گونه گیاهی (کلزا، سویا، چچم، یولاف، گندم، علف قناری، تاج خروس و گندم) به بقایای آترازین با استفاده از شاخص GR50 (دز مورد نیاز علف کش برای کاهش 50% ی رشد گیاه) انجام شد. آزمایش دوم نیز به منظور تعیین حد آبشویی علف کش آترازین انجام گرفت. سطوح تیمار علف کش آترازین عبارت بودند از شاهد (عدم کاربرد)، سطح معمول (25/1 کیلوگرم در هکتار) و بالا (5/2 کیلوگرم در هکتار). تیمارهای یاد شده به ستون های خاک واقع در لوله های PVC به ارتفاع 32 سانتی متر تزریق شدند. بعد از گذشت سه روز خاک هر قطعه دو سانتی متری از ستون لوله جدا و هم زمان در معرض آزمون زیست سنجی و تجزیه شیمیایی قرار گرفتند. در آزمایش اول از تجزیه رگرسیون پروبیت برای تشخیص حساسترین گونه به آترازین و در آزمایش دوم نیز با طرح پایه کاملا تصادفی از تجزیه واریانس داده ها استفاده شد.

آزمایش اول نشان داد که کلزا نسبت به سایر گونه ها حساسیت بیشتری به آترازین دارد. بررسی پروفیل توام تغییرات وزن گیاهچه کلزا و غلظت آترازین در اعماق مختلف خاک نشان داد که علف کش آترازین تا عمق 10 سانتی متری خاک نفوذ کرده است.

به نظر می رسد تجمع آترازین تا عمق 10 سانتی متری به دلایلی چون مقدار ماده آلی و درصد رس بیشتر در این لایه می باشد. با توجه به حداکثر بانک بذور علف های هرز در مزرعه مورد آزمایش در لایه های سطحی خاک، استفاده از علف کش آترازین در این قطعه آزمایشی می تواند کارایی کنترل علف های هرز را افزایش دهد.