بررسی وام گیری درونی و تاریخی در فرایند واژه گزینی با تمرکز بر واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی (فرهنگستان سوم)

مقصود از وام گیری درونی و تاریخی، بهره گیری از واژه های متعلق به زبان های باستانی و میانه ایران و نیز واژه های کهن موجود در فارسی امروز (نو) در فرایند واژه گزینی فرهنگستان است. در این مقاله، روند وام گیری درونی و تاریخی را از بررسی چند لغت ساخته انجمن های واژه سازی در دوره پهلوی اول آغاز کرده ایم و به دنبال آن، نمونه هایی از فرهنگستان ایران (فرهنگستان اول) و فرهنگستان زبان ایران (فرهنگستان دوم) آورده ایم. تمرکز مقاله بر فرهنگستان زبان و ادب فارسی (فرهنگستان سوم) است و از این رو، از واژه های مصوب عمومی و تخصصی فرهنگستان سوم نمونه های بیشتری آورده شده است. پس از توصیف نمونه ها، که به استناد فرهنگ های زبان پهلوی و ریشه شناختی صورت پذیرفته، نویسنده کوشیده است انواع وام گیری درونی و تاریخی را احصا و انواع تغییرات معنایی در رهگذر این فرایند را بررسی کند و شیوه های این نوع وام گیری را نشان دهد. در پایان، به تبیین ضرورت های وام گیری درونی و تاریخی در واژه گزینی فرهنگستان پرداخته و با تحلیل معایب و مزایای آن نشان داده شده که چگونه فرهنگستان سوم، با بازیابی و احیای واژه ها و ریشه های کهن، از ظرفیت تاریخی زبان فارسی در واژه گزینی یاری جسته است.