تاثیر استفاده از گیاه پنیرک بر تولید و کیفیت شیر، آنزیم های کبدی و گوارش پذیری مواد مغذی در گاومیش شیری خوزستانی

متابولیت های ثانویه گیاهان دارویی برای بهبود راندمان استفاده از انرژی در شکمبه و بهره وری حیوان مورد استفاده قرار می‎گیرند. پنیرک (Malva sylvestris) گیاهی است که عملکرد کشت آن در یک دوره سه ماهه معادل10 تن در هکتار برآورد گردیده است. برگ و گل پنیرک حاوی تانن، اگزالات کلسیم، مواد پکتیکی و موسیلاژ، آنتوسیانین ها و ویتامین ها بوده و وجود ویتامین C و فلاونوییدها منجر به کاربردهای بسیاری برای این گیاه شده است. در بعضی از مطالعات، استفاده از گیاهان دارویی اثر افزایشی بر عملکرد تولید شیر داشت. این آزمایش به منظور بررسی تاثیر تغذیه گیاه پنیرک بر تولید و ترکیب شیر، آنزیم های کبدی، گوارش پذیری مواد مغذی و فراسنجه های بیوشیمیایی خون گاومیش شیری انجام شد.

در این آزمایش از هشت راس گاومیش شیری، شکم چهارم و پنجم، با متوسط وزن 12±600 کیلوگرم که در اوایل شیرواری (ماه چهارم شیردهی) و میانگین تولید 6 لیتر بودند، استفاده شد. گاومیش‏ها بطور تصادفی با جیره بدون پنیرک و جیره حاوی 500 گرم گیاه پنیرک به مدت یک ماه تغذیه شدند. دام‏ها در آخورهای انفرادی مستقر و عادت‎پذیری آن‎ها به جیره برای یک هفته انجام شد. آب تمیز و کافی در اختیار گاومیش‎ها قرار گرفت.در پایان آزمایش، خوراک مصرفی و قابلیت هضم مواد مغذی، تولید و ترکیب شیر و بار میکروبی شیر اندازه گیری شدند. همچنین فراسنجه های خونی گاومیش‎ها مانند گلوکز، کلسترول، تری گلیسرید، نیتروژن اوره‎ای خون و آنزیم‎های کبدی نیز تعیین شد. داده های این طرح در قالب طرح کاملا تصادفی تجزیه و تحلیل شدند و مقایسه میانگین ها با آزمون توکی در سطح معنی داری 5 درصد انجام شد.

نتایج نشان داد که چربی، پروتیین و لاکتوز شیر در تیمارهای آزمایشی تغییر نکرد (05/0 >P)، اما ماده خشک مصرفی گاومیش‎ها و تولید شیر افزایش یافت (05/0P <). بر طبق نتایج، بار میکروبی شیر گاومیش‎های تغذیه شده با گیاه پنیرک، کاهش یافت (05/0 <P). میزان گلوکز، کلسترول و تری گلیسرید خون در تیمار حاوی پنیرک کمتر از تیمار کنترل بود (05/0P <)، اما اوره خون و آنزیم های کبدی تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفتند (05/0 >P). قابلیت هضم مواد مغذی شامل ماده خشک، پروتیین و الیاف نامحلول در شوینده خنثی در گاومیش‎های تغذیه شده با گیاه پنیرک افزایش یافت (05/0 <P).

استفاده از گیاه پنیرک در جیره گاومیش‎های شیری نه تنها اثرات منفی بر عملکرد گاومیش شیری نداشت بلکه باعث افزایش تولید شیر و کاهش بار میکروبی شیر شد، بنابراین می تواند به عنوان یک مکمل مناسب در تغذیه گاومیش‎های شیری استفاده شود.