بازنمایی معنایی تجارب زیسته دانش آموزان دوزبانه (بلوچ) از آموزش به زبان فارسی: یک مطالعه پدیدارشناسی

پدیده چند زبانی از دیرباز یکی از مسایل اصلی جامعه ایرانی بوده است. در کشور ما هرساله تعداد زیادی از دانش آموزان با تسلط به زبان قومی و مادری شان و با آشنایی اندک به زبان فارسی وارد دبستان می شوند؛ اما از گذشته تاکنون نظام آموزشی ما بااین همه کودک برخورد زبانی واحدی داشته است و همه آنان را فارسی زبان می داند. هدف پژوهش حاضر، بازنمایی معنایی تجارب زیسته دانش آموزان دوزبانه (بلوچ) ابتدایی از آموزش به زبان فارسی بود.

 رویکرد حاکم بر پژوهش حاضر از نوع پژوهش کیفی بوده و روش پدیدارشناسی در آن به کار گرفته شده است و داده های آن به روش مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری شده اند. تحلیل داده ها با استفاده از روش تحلیل محتوای مضمونی انجام گرفت. شرکت کنندگان در این پژوهش، دانش آموزان مقطع ابتدایی شهرستان سراوان بوده است که با روش نمونه گیری هدفمند از بین پایه های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی که در سال 99-1398 مشغول به تحصیل بودند، انتخاب شدند.

تحلیل عمیق دیدگاه های دانش آموزان، موجب شناسایی و دسته بندی هفت مضمون سازمان دهنده شامل: نگرش دانش آموزان نسبت به مدرسه با سه مضمون پایه مکان پرورشی، مکان عاطفی- اجتماعی و مکان آموزشی؛ اثرات کاربرد زبان مادری در مدرسه با سه مضمون پایه یادگیری معنادار، ادراک عمیق و احساس قوی؛ موانع به کارگیری زبان مادری در مدرسه با مضمون پایه هزینه بری آموزش زبان مادری؛ جایگاه زبان مادری در مدرسه با چهار مضمون پایه استفاده غیررسمی، استفاده ناچیز، اجبار بر استفاده زبان رسمی و نادیده گرفتن زبان مادری؛ احساس اولیه ورود به مدرسه با دو مضمون پایه احساسات منفی و مکانیسم های دفاعی؛ اثرات عدم استفاده زبان مادری در مدرسه با سه مضمون پایه یادگیری سطحی، ضعف در یادگیری و هیجانات منفی و جایگاه زبان مادری با دو مضمون پایه محترم شمردن و هویت بخشی گردید.