واکاوی جلوه های «فرودست» گایاتری اسپیواک در رمان «ریح الجنوب» با مطالعه موردی زنان

تاثیر استعمار بر جهان سوم یکی از موضوعاتی است که بازتاب آن همواره در آثار نویسندگان و شاعران جهان دیده می شود. نقد پسا استعماری از پژوهش های میان رشته ای نوین است و مطالعات فرودستان از شاخه های نظری آن به شمار می آید. چنین مطالعاتی در پی آن است تا از طریق بازاندیشی در اجتماع و متون مختلف، به قشرهای فرودست فاعلیت ببخشد. یکی از مهم ترین نظریه پردازان مطالعات فرودست، گایاتری اسپیواک می باشد. اسپیواک همزمان رویکردی فمینیستی - پسا استعماری دارد و تمرکز اصلی وی بر فرودست مونث یا زنان است. در حقیقت هدف مطالعات فرودستان و به ویژه اسپیواک، بازنمایی صدا و ذهنیت فرودستان بخصوص زنان می باشد.رمان "ریح الجنوب" رمانی الجزایری است که به زبان عربی و توسط عبدالحمید بن هدوقه به رشته تحریر درآمده و نویسنده با بهره گیری از توصیف، واقعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حاکم بر الجزایر پس از انقلاب را نشان داده است. پژوهش حاضر با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی، رمان "ریح الجنوب" را با نقد پسااستعماری و به ویژه نظریات اسپیواک در رابطه با فرودست مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. در حقیقت هدوقه، نظام فیودالی حاکم بر روستاهای الجزایر و حکم فرمایی استعمار روانی و عقیده ای را توصیف کرده و سعی بر آن دارد تا جایگاه فرودست زنان و تبعیض جنسیتی آنان را در مسایلی چون ازدواج اجباری، دیدگاه سنتی درباره زنان و تحکم روحیه مرد سالارانه در جامعه را در قالب رمان برای خوانندگان به تصویر کشد؛ ازاین رو صدا، عاملیت و ذهنیت زنان فرودست در قالب اقدامات سنت شکنانه و پویایی شخصیت های زنان داستان تجلی می-یابد.