نگاهی چند وجهی به موسیقی درمانی به عنوان ابزاری برای توان بخشی کودکان مبتلا به اوتیسم: پذیرش درمانی، اثربخشی و چالش های درمان در یک طرح آمیخته

 اوتیسم ویژگی هایی به همراه دارد که درمان آن را با چالش های زیادی روبه رو می کند. موسیقی درمانی نویدبخش آن است که با ایجاد فرایند درمانی لذت بخش بر برخی از این چالش ها غلبه کند. با این حال، پژوهش های اثربخشی آن در ایران کمیاب هستند و پذیرش درمان توسط کودکان و مادران هنوز بررسی نشده است. هدف ما بررسی پذیرش، اثربخشی و همچنین چالش های موجود در فرایند درمان است.

پژوهش حاضر دارای طرح آمیخته هم زمان است که در قالب یک پژوهش چند موردی اجرا شده است. به این ترتیب، شرکت کننده ها شامل پنج کودک مبتلا به اوتیسم (بدون اختلال شناختی و یادگیری جدی) بودند که در سنین دوم کودکی (بین 9 تا 14 سال) قرار داشتند. آن ها از طریق نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند که در نهایت، یک نفر از آن ها از فرایند آزمون خارج شد. موسیقی درمانی به صورت انفرادی و به طور میانگین هشت جلسه یک ساعته اجرا شد. اثر بخشی آن از طریق مقیاس مهارت های اجتماعی ماتسون و مقیاس نظریه ذهن استیرن من، مصاحبه با مادر و درمانگر و مشاهده جلسات درمان مطالعه شد.

مشاهده جلسات و مصاحبه با مادران حاکی از پذیرش بسیار خوب درمان توسط کودکان و حتی اشتیاق آن ها بود. مادران نیز با بیان اثرگذاری درمان در حیطه های مختلف، رضایت کلی خوبی را نسبت به درمان نشان دادند. در بررسی اثرگذاری درمان، اثرگذاری بالینی معنادار بر مهارت های اجتماعی و شناختی، نظریه ذهن و اضطراب تایید شد، اما به نظر می رسید که رفتارهای تکراری کاهش نیافته اند. همچنین دو چالش در روند درمان چشمگیر بود: اضطراب بالا و عدم تمرکز کودکان در جلسات آغازین و همچنین عدم تمایل آن ها به تمرین در خانه.

به نظر می رسد موسیقی درمانی پتانسیل درمانی خوبی برای مبتلایان به اوتیسم در جامعه ایران دارد، به ویژه با توجه به پذیرش و اشتیاقی که نسبت به آن مشاهده می شود. بررسی های اثربخشی و پذیرش درمان که این رویکرد را با رویکردهای رایج مقایسه کنند، می توانند از نظر بالینی کارساز و ثمربخش باشند.