مواضع رتوریکی در تاریخ نگاری عصر صفوی

در میان همه ی رویکردهایی که در نقد ادبی دست مایه ی پژوهش گران بوده است، سهم نقد رتوریکی بسیار ناچیز است. نقد رتوریکی که از آن با عنوان نقد نو- ارسطویی هم یاد می شود در سال 1925 توسط هربرت ویچلز با ارایه ی مقاله ایی با عنوان «نقد ادبی سخنوری » بنیاد نهاده شد. او در این مقاله به چارچوب های اصلی این نقد پرداخت و تفاوت های آن را با نقد ادبی نشان داد. پس از وی نقد رتوریکی با به کارگیری آموزه های آموزگاران خطابه، مانند ارسطو، کیکرو، کویینتیلیان و... قصد دارد تا راهبردهای اقناعی متن را کشف و آنان را بررسی کند. این نقد عواملی مانند، سخنور، مخاطب، شیوه های کشف استدلال، اعتبار شخصی (اتوس)، شورمندی (پاتوس) و لوگوس و هم چنین دیگر ابزارهای رتوریکی را برای تحلیل متن به کار می بندد. باتوجه به این توضیحات یکی از روش های نقد رتوریکی نقد نو-ارسطویی است. در این شیوه منتقد با به کارگیری ارکان خطابه در پی دستیابی به شیوه هایی است که سخنور قصد در اقناع مخاطب داشته است. ادر این مقاله تنها یکی از بخش های نقد رتوریکی یعنی سخن یابی (ابداع) را به کار بسته ایم. رکن سخن یابی به آن بخش از خطابه نظر دارد که خطیب می بایست روشی را برای ارایه ی سخن خود بیابد. هدف این مقاله این است که تاریخ نگاران دوره ی صفوی برای این که روایت شان را باورپذیرتر کنند، از چه مواضعی برای شروع موضوع سخن خود بهره می گرفتند. به عبارت دیگر پشت هر موضعی استدلالی نهفته است که تاریخ نگار می خواهد آن را برای مخاطب عرضه کند تا از آن طریق مخاطب را اقناع کند.