روندپژوهی و ریشه یابی بحران اوکراین و پیامدهای بین المللی آن

آمریکا با پیروزی در جنگ سرد بر آن بود تا با تشویق ناتو به گسترش به شرق، جایگاه خود را به‌عنوان قدرت بی‌رقیب عصر پساجنگ سرد در نظام بین‌الملل تحکیم بخشد. قدرت‌های صنعتی اروپایی نیز که بر آن بودند تا در قالبی نو تحت عنوان اتحادیه اروپا به‌مثابه یک قدرت فعال و متحد، نقش‌آفرینی خود را در نظام بین‌الملل ادامه دهند، توسعه مرزهای اتحادیه و ناتو به شرق را به‌مثابه غایتی راهبردی در راستای نیل به توسعه جهانی ارزش‌های اروپایی می‌دیدند. اما روسیه که همچنان باری سنگین از خاطرات تلخ فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را بر دوش می‌کشید، با گذشت زمان و دست‌یابی به حداقل‌هایی برای عرض‌اندام دوباره در عرصه بین‌المللی، اوکراین را به‌مثابه خط قرمزی برای امنیت خود می‌پنداشت که غرب روزبه‌روز به عبور از آن نزدیک‌تر می‌شد. در چنین شرایطی، عجیب نیست که توسعه پویایی‌هایی همچون انقلاب نارنجی در سال 2004 و انقلاب میدان در سال 2014 و پیامدهای گسترده آنها، شرایط را به تحولاتی بکشاند که در سال 2022، نه فقط اوکراین بلکه نظام بین‌المللی را با چالش‌های عدیده‌ای مواجه سازد. به‌عبارتی دیگر، پویایی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به‌عنوان مهم‌ترین عامل برای بالا گرفتن مخاصمات در اوکراین شناخته می‌شوند. آنچه که امروز در تقابل نظامی روسیه و اوکراین در جریان است، تداوم سناریویی پیچیده از تغییر در موازنه قدرت منطقه‌ای در اروپا و فراتر از آن، امنیتی شدن دوباره نظم بین‌المللی با بازگشت تحریم‌های همه‌جانبه اقتصادی و تحمیل انزوای سیاسی علیه روسیه است که می‌تواند تدریجا شرایط را برای نزدیکی بیش‌ازپیش روسیه به چین و شکل‌گیری گام‌به‌گام نوعی قطبیت ملایم در نظام بین‌المللی فراهم آورد.