اثرات بالقوه تغییر اقلیم بر توزیع جغرافیایی گونه جو پیازدار (Hordeum bulbosum L.) در زاگرس مرکزی

تغییر اقلیم با تغییر فصل رشد یا تغییر الگو های دمایی که محرک تغییر چرخه حیات است، بر بسیاری از گیاهان و جانوران تاثیر می گذارد. گونه جو پیازدار (Hordeum bulbosum) با پراکندگی زیاد در زاگرس به ویژه زیر اشکوب های جنگل های بلوط غرب در ناحیه رویشی ایران و تورانی، گونه ای مهم برای احیا و اصلاح مراتع است. در این مطالعه اثر تغییر اقلیم بر پراکنش جغرافیایی این گونه در استان چهارمحال و بختیاری واقع در زاگرس مرکزی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، 73 نقطه حضور با استفاده از سیستم موقعیت یاب جهانی (GPS) ثبت و تعداد 11 متغیر محیطی شامل متغیرهای زیست اقلیمی، فیزیوگرافی و کاربری سرزمین در مدل سازی مورد استفاده قرار گرفت. مدل سازی اجماعی شامل مدل شبکه عصبی مصنوعی، روش افزایشی تعمیم یافته، مدل خطی تعمیم یافته، تحلیل ممیزی انعطاف پذیر، جنگل تصادفی و رگرسیون چند متغیره تطبیقی انجام بود که در نهایت قابل اعتمادترین مدل، مدل جنگل تصادفی تعیین شد. همچنین پیش بینی برای سال 2070 بر اساس سه سناریوی افزایش گازهای گلخانه ای SSP126، SSP370 و SSP585 و دو مدل گردش عمومی GFDL-ESM4 و MRI-ESM2-0 انجام شد. نتابچ نشان داد حدود 25 درصد منطقه مورد مطالعه در حال حاضر به عنوان رویشگاه مطلوب گونه شناسایی شده است و موثرترین متغیرها در پراکنش گونه عبارتند از: مجموع بارندگی سالانه، میانگین دمای پربارش ترین سه ماهه متوالی سال و مجموع بارندگی گرم ترین فصل سال. پیش بینی می شود که به واسطه تغییر اقلیم در مدل گردش عمومی GFDL-ESM4، 32/27 درصد (SSP370) تا 31/02درصد (SSP585) و برای مدل MRI-ESM2-0، 26/06درصد (SSP370) تا 31/68درصد (SSP585) در سال 2070 از رویشگاه مطلوب گونه کاسته شود. نقشه های رویشگاه مطلوب امروزی و آینده که در این پژوهش تهیه شده اند، می تواند در تدوین و اجرای برنامه ها و طرح های مدیریتی و حفاظتی گونه مورد مطالعه مورد استفاده قرار گیرد.