ارزیابی مقدماتی زیستگاه جویبارماهی کیابی (Oxynemachilus kiabii Golzarianpour, Abdoli & Freyhof, 2011) در رودخانه دینورآب، استان کرمانشاه

رویه ارزیابی زیستگاه، روشی متداول برای بررسی نیازهای زیستگاهی ماهیان در آب های شیرین و رودخانه ای است. این پژوهش با هدف بررسی شایستگی زیستگاه جویبارماهی کیابی (Oxynemachilus kiabii) در رودخانه دینورآب استان کرمانشاه انجام گرفت. برای جمع آوری ماهیان، از هفت ایستگاه در مسیر رودخانه دینور در فروردین 1396 با استفاده از دستگاه الکتروشوکر به روش یک رفت نمونه برداری صورت گرفت. افزون بر ثبت فراوانی ماهیان، ویژگی های محیطی شامل دمای آب، سرعت آب (m/s)، عمق (cm)، عرض رودخانه (m)، قطر متوسط سنگ بستر (cm)، قلیاییت (pH)، هدایت الکتریکی (EC) و کل مواد جامد محلول (TDS) در هر ایستگاه ثبت شد. نمایه مطلوبیت زیستگاه با توجه به رابطه بین متغیرهای محیطی و فراوانی گونه مورد نظر بررسی شد. براساس نتایج، مطلوب ترین زیستگاه برای جویبارماهی کیابی در رودخانه دینورآب نواحی دارای عرض 2/7-6 متر، عمق 34-26 سانتی متر، سرعت جریان 0/45-0/17 متر بر ثانیه، دمای آب 23-22 درجه سانتی گراد، EC 350-300 میکروزیمنس بر سانتی متر، pH 8/92-7/7، TDS 610-580 میلی گرم بر لیتر و قطر متوسط سنگ بستر کمتر از 6-5 سانتی متر است. در پژوهش حاضر، مقدار نمایه مطلوبیت زیستگاه (HSI) برای جویبارماهی کیابی 51/0 تعیین شد. در مجموع، نتایج نشان داد که به طور کلی رودخانه دینورآب از نظر ویژگی های زیستگاهی، مطلوبیت متوسطی برای گونه جویبارماهی کیابی دارد. با توجه به یافته های به دست آمده، فعالیت های انسانی که سبب تغییر در ویژگی های محیطی رودخانه دینورآب به ویژه عمق، سرعت جریان، هدایت الکتریکی و بستر رودخانه می شوند، می توانند بر پراکنش جویبارماهی کیابی در این رودخانه تاثیر بگذارند. از این رو، از مهم ترین اقدامات مدیریتی برای حفاظت از جمعیت این گونه در رودخانه دینورآب می توان به جلوگیری از استخراج شن و ماسه از بستر رودخانه و همچنین ورود پساب های صنعتی و کشاورزی اشاره کرد.