اثربخشی درمان شناختی- رفتاری بر اختلالهای اضطرابی کودکان و نوجوانان در ایران: یک مطالعه مروری سیستماتیک

اختلالهای اضطرابی یکی از شایعترین اختلالها در دوره کودکی و نوجوانی هستند. با توجه به پیامد این اختلالها بر عملکرد تحصیلی، خانوادگی و اجتماعی کودکان و نوجوانان، شناسایی موثرترین درمانها و مداخلات روانشناختی در این اختلالها از اهمیت به سزایی برخوردار است. در نتیجه، هدف این مطالعه، مروری بر مطالعات و پژوهش های انجام شده در ارتباط با اثر بخشی درمان شناختی-رفتاری بر اختلالهای اضطرابی در کودکان و نوجوانان در ایران است.

در این مطالعه مروری سیستماتیک 54 مطالعه از سه پایگاه Magiran ،SID ،Noormags درمورد اثربخشی درمان شناختی-رفتاری بر اختلالهای اضطرابی کودکان و نوجوانان در ایران از سال 1398-1388 جمع آوری شد و 27 مطالعه پس از ارزیابیهای دقیق و مطابقت با ملاکهای ورود و خروج و چک لیست استروپ انتخاب شدند که از آنها 14 مورد به صورت کامل و 13 مورد به صورت خلاصه مورد مطالعه و بررسی قرار گرفتند.

تعداد آزمودنیها در این مطالعه 1000 نفر کودکان و نوجوانان بودند. یافته ها نشان داد در اکثر مطالعات اندازه اثر گزارش شده در بازه 15/0 تا 48/0 قرار داشت که اندازه اثر متوسطی برای اثربخشی درمان است. عمده مطالعات بررسی شده مشکلات نظری و روش شناختی متعددی داشتند. تعدادی از این مشکلات رایج شامل موارد زیر بودند: وجود ضعفها و نواقصی در مقایسه نتایج با مطالعات مشابه قبلی، ضعیف بودن تبیین های ارایه شده، کم بودن حجم نمونه، عدم استفاده از فرمول های آماری پیشرفته، عدم اشاره به شیوه های نظارت بر اجرای درمان توسط ناظر بالینی. همینطور در اکثر این مطالعات از اصول و دستورالعملهای استاندارد بین المللی کارآزمایی بالینی برای ارایه دقیق نتایج و گزارش آنها پیروی نشده بود.

نتایج مطالعات مرور شده نشان از اثربخشی ضعیف تا متوسط پروتکلهای مداخلاتی دارد اما به نظر میرسد در صورت رفع مشکلات نظری و روششناختی این مطالعات در ایران، بتوان برآورد دقیقتری از اثربخشی درمان شناختی رفتاری برای اختلالهای اضطرابی در کودکان و نوجوان به دست آورد.