شناسایی و پراکنش سه ویروس مهم لیلیوم در استان تهران

سوسن (Lilium spp.)، از خانواده سوسن سانان (Liliaceae) از جمله گیاهان زینتی با اهمیت اقتصادی بالا می باشد که بیماری های ویروسی از مهم ترین عوامل محدود کننده تولید آن می باشند. در سال 1393، تعداد 76 نمونه با علایم مشکوک به آلودگی ویروسی شامل موزاییک، بدشکلی، ‌سبزردی، ‌کاهش رشد و نکروز از گلخانه های زینتی در استان تهران جمع آوری گردید. آلودگی این نمونه ها به ویروس موزاییک خیار (Cucumber mosaic virus-CMV) و ویروس موزاییک آرابیس (Arabis mosaic virus-ArMV) با استفاده از روش های بیولوژیکی، سرولوژیکی و مولکولی مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس آزمون الایزا، 45 و 3 نمونه به ترتیب به CMV و ArMV و پنج نمونه دارای آلودگی توام این دو ویروس بودند. نتایج آزمون الایزا با روش بیولوژیکی و مایه زنی گیاهان محک مورد تایید قرار گرفت. همچنین با استفاده از روش مولکولی RT-PCR و به کارگیری آغازگر های اختصاصی، قطعات DNA مورد انتظار 1100 و 690 جفت باز به ترتیب مربوط به ناحیه ژن پروتیین پوششیCMV و ArMV  تکثیر گردید. به کمک روش RT-PCR و آغازگر های اختصاصی زیر گروه های I و II ویروس موزاییک خیار، آلودگی نمونه های لیلیوم به جدایه های زیر گروه I این ویروس تایید شد. برای ردیابی ویروس بدون علایم لیلیوم (Lily symptomless virus-LSV) و ویروس پیسک لیلیوم (Lily mottle virus-LMoV) از روش مولکولی RT-PCR و به کارگیری آغازگر های اختصاصی استفاده شد که آغازگر های LMoV منجر به تکثیر قطعه DNA به طول مورد انتظار حدود 650 جفت باز در چهار نمونه شدند. در هیچ یک از نمونه ها آلودگی با LSV ردیابی نگردید. این اولین گزارش از وقوع آلودگی به ویروس های ArMV، CMV و LMoV از لیلیوم در کشور می باشد. روش های ردیابی بهینه سازی شده در این تحقیق، در مدیریت این بیماری ها از طریق تشخیص و حذف منابع آلودگی در برنامه های تولید پیازچه های سالم نقش کاربردی بسیار مهمی دارد.