مکان یابی مقبره مسترشد بالله عباسی براساس شواهد باستان شناختی و منابع مکتوب تاریخی

مطالعات منابع مکتوب تاریخی و تطبیق با شواهد باستان شناختی، از روش های منسجم علمی در مطالعات باستان شناختی دوران اسلامی است؛ و نقش بسزایی در شناخت شهرها، مکان های تاریخی و ماهیت کارکردی بسیاری از فضاهای معماری دارد. در این میان مطالعه برروی یافتن مکان یک اثر تاریخی، از زمینه های موردعلاقه پژوهشگران است. منطقه شمال غرب ایران که در دوران اسلامی بانام «آذربایجان» شناخته شده، دارای آثار متنوعی از دوران اسلامی است. بخش زیادی از این آثار پابرجاست و برخی نیز اثری از معماری و ساختار کالبدی آن ها امروزه نیست و تنها در متون و منابع دوران اسلامی بدان ها اشاراتی شده است؛ ازجمله این آثار، مقبره بیست ونهمین خلیفه عباسی، یعنی «مسترشد بالله» است که تاکنون موقعیت و محل این مقبره در آذربایجان ایران، ناشناخته مانده است. مکان این مقبره در متون دوران اسلامی به صورت های مختلف ذکرشده است. در این منابع، موقعیت قرارگیری آن بیشتر در «بلده» مراغه قیدشده، بااین وجود موجودیت مکانی مقبره در مراغه تا به امروز کاملا مهجور واقع گشته است. پژوهش پیش رو به شیوه توصیفی -تحلیلی و براساس مطالعات کتابخانه ای و نتایج بررسی های میدانی، به منظور مکان یابی و شناسایی محل دقیق مقبره مسترشدبالله به انجام رسیده و در این راستا به دنبال پاسخ منطقی برای این پرسش ها است: الف) براساس شواهد باستان شناختی و متون تاریخی، کدام یک از محله های شهر مراغه را می توان مکان مقبره و محل دفن خلیفه عباسی دانست؟ ب) شواهد کلی برای مکان یابی مقبره مسترشدبالله کدامند؟ نتایج به دست آمده از داده های میدانی و کاوش باستان شناختی و تحلیل متون تاریخی، موقعیت مکانی مقبره را در هسته تاریخی شهر مراغه، در محله اتابک (قضات) و کنار برج مقبره های کبود و مدور مطابقت می دهد.