سنجش شاخص های همبستگی «ایده- محصول» در روند ساخت تکاملی در سنت معماری ایران با تاکید بر معماری کاروان سراها

در جهان مدرن امروزی به تاثیر از دستاوردهای ایده محور افلاطونی و نوافلاطونی ایده اهمیت چشم گیری یافته است و توجه آموزش، حرفه و پژوهش به آن زیاد است. ولی امروز به خوبی می دانیم که ایده به تنهایی قابل ارزیابی نیست و لازم است ایده و سیر تحول و پردازش آن با نتیجه و محصول سنجیده شود. این پژوهش، در حوزه ی طراحی پژوهی به دنبال سنجش همبستگی «ایده- محصول» در روند ساخت تکاملی در کاروان سراهای تاریخی ایران به عنوان یکی از گونه های بناهای قدیمی معماری ایرانی و ارزیابی تحقق ایده در محصول نهایی با استناد به نظریات صاحب نظران است. بر همین اساس، رویکرد حاکم بر این پژوهش «کاربردی» است و پژوهش ماهیتی «تبیینی- تحلیلی» دارد. به منظور بررسی دقیق تر، با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، سیر تکامل کاروان سراهای تاریخی ایران مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج بررسی های انجام شده نشان می دهد که در کاروان سراهای تاریخی ایران، تا حد زیادی شاخص های ایده در شاخص های محصول تحقق یافته است. به طوری که شاخص طبیعت مادی و مصنوع در قالب طبیعت گرایی و اقلیم گرایی، شاخص فرهنگ در قالب زمینه گرایی، شاخص برنامه ریزی در قالب دانش محوری، شاخص روان شناسی و نیازهای معنوی در قالب معناگرایی، شاخص فلسفی در قالب معناگرایی، شاخص نشانه شناسی در قالب نمادگرایی، شاخص عملکرد و امور اقتصادی در قالب شاخص عملکردگرایی، شاخص نیازهای اجتماعی و مشارکت در قالب شاخص جمع گرایی و در نهایت شاخص امور فنی و شیوه ساخت در قالب دانش محوری محقق شده است.