دلوز و نظریه برنامه ریزی معاصر: نه دولت و نه آنارشیسم سنتی

یکی از فلسفه هایی که در سال های اخیر در قالب نظریه برنامه ریزی پساساختارگرایی با اقبال برنامه ریزان شهری مواجه شده است، نظریه برنامه ریزی دلوزی است. نحوه مواجهه نظریه برنامه ریزی شهری با فلسفه دلوز را می توان در قالب دو الگوی زیر طبقه بندی کرد. در یک سوی، برنامه ریزانی مانند ژان هیلیر قرار دارند که این فلسفه را بر اساس دیدگاه گام به گام، اصلاح طلبانه و برنامه ریزی دولتی پیگیری می کنند. در سوی دیگر، برنامه ریزانی مانند پورسل قرار دارند که با تاکید بر جنبه های آنارشیستی در فلسفه دلوز استدلال می کنند که رویکرد دلوزی قابل کاربرد در چارچوب برنامه ریزی دولت محور نیست. نوشتار حاضر استدلال کرد که آنچه دیدگاه های هیلیر و پورسل را درباره به کارگیری فلسفه دلوز در نظریه برنامه ریزی شهری ناکافی نشان می دهد، عدم توجه آن ها به نظریه شناخت دلوز و مفاهیم کنش و میل در فلسفه او است. اگر چه دلوز شبکه گسترده ای از مفاهیم را برای تحلیل مناسبات اجتماعی سرمایه داری ارایه می کند که می توانند برای تحلیل این مناسبات مفید باشد، اما اگر نظریه برنامه ریزی را نظریه ای بدانیم که الزاما با کنش مرتبط است و صرفا به تحلیل محدود نمی شود، در آن صورت نقطه اتکاء یک نظریه برنامه ریزی دلوزی باید مفهوم میل و سیاست میل باشد. سیاست میل، بر خلاف دیدگاه هیلیر، هرگز اصلاح طلبانه، دولتی و تدریجی نیست، بلکه میل نیرویی انقلابی و انفجاری است. هم چنین سیاست میل، بر خلاف نظر پورسل، هرگز به سوی تولید سوژه های باثبات و عقلانی جهت گیری نمی شود تا سپس یک نظم اجتماعی و خانوادگی مبتنی بر تعاون را با اتکاء به این سوژه ها مستقر کند، بلکه میل به سبب ماهیت آفرینش گری خود همواره فرم های اجتماعی را تخریب می کند.