بررسی تطبیقی خروج زوجه از کشور با تاکید بر حقوق کشورهای مسلمان

آزادی رفت و آمد و تعیین اقامتگاه از حقوق اساسی افراد بشر است که در اسناد بین‏المللی حقوق بشری و قوانین اساسی بسیاری کشورها بر آن تاکید شده است. در چند دهه گذشته، در قریب به اتفاق قوانین کشورهای دنیا تحولات چشمگیری در زمینه حقوق، آزادی‏ها و اختیارات زنان در روابط خانوادگی و اجتماعی صورت گرفته است. یکی از جلوه‏های این تحولات مربوط به شرایط و محدودیت‏های حاکم در زمینه خروج زنان از کشور است. در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‏ای و با رویکرد تطبیقی به بررسی اسناد بین‏المللی حقوق بشری و همچنین مقررات کشورهای مختلف به‏ویژه کشورهای مسلمان و تحولات آنها در گذر زمان در خصوص شرایط قانونی خروج زنان شوهردار از کشور می‏پردازیم. هدف این مطالعه، شناخت تحولات اخیر کشورهای دنیا به‏ویژه کشورهای مسلمان پیرامون حقوق فردی و خانوادگی زنان در موضوع مورد بحث و جایگاه حقوق ایران در این میان است. به این منظور، قوانین یازده کشور (فرانسه، ترکیه، تونس، مراکش، الجزایر، مصر، کویت، اردن، عربستان سعودی، افغانستان پیش از استقرار حکومت طالبان در 2021، و ایران) مورد بررسی قرار می‏گیرد. این پژوهش نشان می‏دهد در میان کشورهای مورد بررسی، تنها حقوق ایران خروج زنان را منوط به اجازه شوهر کرده است؛ درحالی که دیگر کشورها اهلیت و استقلال زن شوهردار را در این زمینه همچون مرد متاهل، با تفاوت‏هایی به‏رسمیت شناخته‏اند. در مقابل، راهکارهای قانونی گوناگونی به‏عنوان قواعد عمومی یا اختصاصی ضمانت اجرای تعهدات زناشویی درصورت خروج همسر از کشور در این نظام‏های حقوقی پیش‏بینی شده است.