ارزیابی و تحلیل تاثیر مولفه های جهانی شدن در شهر (نمونه ی پژوهشی: کلان شهر مشهد)

جهانی شدن و جهانی سازی، عمدتا به ابتکار و در چارچوب نیازهای جدید "نظام سرمایه داری سلطه طلب" بوده و برآیند عمومی آن، گذار جامعه ی صنعتی قرن بیستم به جامعه ی اطلاعاتی قرن بیست و یکم و ایجاد یکپارچگی نسبی در نظام روابط سنتی میان کشورها، شهرها و خلق دنیای شبکه بوده است. در این میان شهرها به دلیل اهمیت همه جانبه شان در کانون جهانی شدن قرار گرفته اند. این فرآیند در کشورهای درحال توسعه از جمله ایران نیز کم وبیش آثار خود را نشان داده است. جهانی شدن یا جهانی سازی، فرآیندی پیچیده و چندمولفه ای است و محققان و صاحب نظران نسبت به اهمیت و اولویت مولفه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جهانی شدن دیدگاه و نظر واحدی نداشته اند. برخی چون گیدنز و رابرتسون مولفه ی فرهنگی را به دلیل نقشی که در شتاب بخشیدن به جهانی شدن داشته و دارد، در اولویت قرار داده اند. در ایران نیز از جهانی شدن به ویژه در رابطه ی فرهنگی به عنوان "تهاجم یا جنگ نرم" نام برده اند که حساسیت و اهمیت شناخت همه جانبه ی جهانی شدن شهرها به ویژه کلان شهرها را گوشزد می کند. در این میان، کلان شهر مشهد به دلیل موقعیت و اهمیت ملی و بین المللی خاص خود و جذب سالیانه ی بیش از 20 میلیون نفر زایر و گردشگر، حساسیت خاصی دارد که موردتوجه این تحقیق قرار گرفته است. هدف این تحقیق که داده و اطلاعات موردنیاز به صورت کتابخانه ای و اسنادی و بررسی های میدانی فراهم شده است؛ ارزیابی و تحلیل مولفه های جهانی شدن در کلان شهر مشهد بوده که در دو بخش پیگیری شده است: یکی شناخت و اولویت بندی تاثیرات مشاهده شده؛ و دیگری، شناخت ساختار ارتباطی مولفه های منتخب در جهانی شدن کلان شهر مشهد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که دغدغه و نگرانی اصلی شهروندان مشهدی در فرآیند جهانی شدن این کلان شهر، در حوزه ی فرهنگی است، چراکه به نظر اکثریت آن ها این مولفه می تواند با تحریک و جهت دادن به افکار و ایده آل ها و ارزش های جوانان و جایگزینی ارزش های فرهنگی بیگانه با ارزش های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و بومی و در یک کلام هویت آن ها را سرکوب کند. در مورد ساختار ارتباطی مولفه های منتخب نیز با بهره گیری از مدل معادلات ساختاری و... معلوم شد که میان سه مولفه ی "اقتصادی"، "اجتماعی" و "فرهنگی" روابط ساختاری معنی داری برای توضیح و تبیین جهانی شدن کلان شهر مشهد وجود دارد؛ بنابراین می توان از طریق هر سه مولفه ی مورد بحث، جهانی شدن کلان شهر مشهد را بررسی کرد.