عوامل موثر بر پذیرش پرواربندی گوسفند توسط مرتعداران در مراتع شهرستان کیاسر استان مازندران

استفاده از ظرفیت پرواربندی یکی از راه حل های کاهش فشار بر مراتع و کاهش تعداد دام مازاد بر مراتع می باشد. پرواربندی یکی از روش های مهم در بالا بردن تولیدات گوشت قرمز بدون افزایش تعداد دام می باشد. اگر عملیات پرواربندی به روش صحیح صورت گیرد، کشور از وارد کردن گوشت قرمز بی نیاز خواهد شد. هدف از این پژوهش تعیین عوامل موثر بر پذیرش پرواربندی توسط مرتعداران منطقه کیاسر می باشد.

منطقه مورد مطالعه در 70 کیلومتری جنوب شهر ساری و در 1378 متری از سطح دریا واقع شده است. مراتع این منطقه ییلاقی بوده و توسط گله داران روستایی و عشایری به شیوه مشاعی مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعه حاضر جز تحقیقات پیمایشی بوده که با استفاده از تکمیل پرسشنامه از بهره برداران در سال 1397 صورت گرفت. با بهره گیری از فرمول کوکران، از میان 750 بهره بردار در منطقه مورد مطالعه، 85 نمونه به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. متغیرهای اصلی استخراج و پرسشنامه نهایی به روش نمونه گیری تصادفی در منطقه مورد مطالعه تکمیل شد. در این پرسشنامه ها متغیر های مختلفی از جمله ویژگی های اجتماعی - اقتصادی بهره برداران، ویژگی های فنی مراتع و دیگر سوالات مرتبط مورد بررسی قرار گرفت که در قالب طیف لیکرت و سوالات باز از افراد پرسیده شدند. روایی محتوایی پرسشنامه ها توسط اساتید صاحب نظر و کارشناسان تعیین شد. همچنین به منظور احتساب قابلیت اعتماد (پایایی) پرسشنامه از پرسشنامه پیش آزمون و محاسبه ضریب اعتبار (کرونباخ آلفا) استفاده شد. در این تحقیق به منظور بررسی عوامل موثر بر پذیرش/عدم پذیرش پرواربندی توسط مرتعداران مراتع منطقه از الگو های اقتصاد سنجی مدل لاجیت استفاده شد. پارامتر های الگوی لاجیت به روش حداکثر راست نمایی با استفاده از نرم افزارهای Shazam براورد شد.

براساس نتایج حدود 40 درصد مرتعداران از پرواربندی استقبال کرده اند و حاضر بودند واحد دامداری خود را به پرواربندی تبدیل نمایند. شاخص درصد پیش بینی صحیح مدل برآورد شده بالغ بر 83 درصد است که رقم مطلوبی را نشان می دهد؛ که بیانگر آن است که مدل برآورد شده توانسته است درصد بالایی از مقادیر متغیر وابسته را با توجه به متغیرهای توضیحی پیش بینی نماید. به بیان دیگر، تقریبا 83 درصد از پاسخگویان، تمایل به پذیرش پرواربندی پیش بینی شده بله یا خیر را با ارایه نسبتی کاملا مناسب با اطلاعات، به درستی اختصاص داده اند. نتایج مدل لاجیت نشان داد متغیرهای تحصیلات فرزند، نوع بهره برداری، مساحت مرتع، داشتن پروانه چرا، استفاده از پسچر مزارع، مدت تغذیه دستی، شغل جانبی، اطلاع از مزایای پرواربندی و داشتن سطح مرتع کافی برای دامداری از لحاظ آماری معنی دار و از عوامل تاثیر گذار در پذیرش نظام پروابندی توسط مرتعداران منطقه می باشند. همچنین با توجه به کشش وزنی متغیر پروانه چرا (67/0-)، با ثابت ماندن بقیه عوامل، افزایش یک درصد در میزان پروانه چرا، احتمال پذیرش پرواربندی را 67/0 درصد کاهش می دهد. از طرف دیگر افزایش یک درصد در سطح زمین زراعی، احتمال تمایل به پرواربندی را 34/0 درصد افزایش می دهد. در مورد متغیر اطلاع از مزایای پرواربندی، افزایش یک درصد در  این متغیر، احتمال تمایل به پرواربندی را 22/1 درصد افزایش می دهد.

با توجه به نتایج تحقیق، کشت گیاهان علوفه ای در زمین های زراعی و دیمزارها، افزایش آگاهی مرتعداران در مورد مزایای پرواربندی و خسارات دامداری سنتی بر مرتع از طریق برگزاری دوره های ترویجی-آموزشی، ترغیب مرتعداران غیر ذیحق، مهاجر و بدون پروانه چرا به پرواربندی مراتع در کنار حمایت ارگان های مرتبط با ارایه تسهیلات کم بهره، از راهکارهای عملیاتی و علمی برای ترغیب دامداران به پرواربندی در منطقه می باشد.