بررسی اثر توسعه منطقه ای به شکل تغییر کاربری اراضی بر سطح ایستابی سفره آب زیرزمینی (مطالعه موردی: حوضه آبخیز دامغان)

منابع آب زیرزمینی پس از یخچال های قطبی، دومین منبع آب شیرین موجود در جهان به شمار می روند. بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی در برنامه ریزی و مدیریت پایدار هر منطقه از اهمیت فراوانی برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی تغییرات مکانی و زمانی سطح آب زیرزمینی حوضه آبخیز دامغان در ارتباط با تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش های زمین آمار، سنجش ازدور و روندیابی تغییرات با استفاده از نرم افزار R در دوره آماری 1372-1398 است. داده های سطح ایستابی به صورت میانگین برای هر دوره اطلاعات 1760 حلقه چاه عمیق، نیمه عمیق، مادرچاه قنوات جمع آوری گردید. پس از کنترل کیفیت، صحت و بررسی نرمال بودن داده ها با استفاده از روش کریجینگ و IDW میان یابی گردید و با استفاده از نرم افزار R روندیابی تغییرات صورت گرفت و در نهایت تغییرات کاربری اراضی برای سال های 1993، 2000،2010، 2015 و 2020 با استفاده از تصاویر ماهواره لندست و سنجش ازدور مورد بررسی قرار گرفت و رابطه آن با تغییرات سطح منابع آب زیرزمینی با استفاده از روش زمین آمار مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که سطح ایستابی آب زیرزمینی در بیشتر قسمت های حوضه ازجمله قسمت شرق، شمال، جنوب غرب کاهش داشته در این مناطق که سالانه به طور میانگین 56 سانتی متری و در طی 26 سال 7/14 متر افت سطح آب زیرزمینی رخ داده است، بیشترین تغییرات کاربری اراضی نیز در این مناطق اتفاق افتاده است به گونه ای که مساحت اراضی باغی 37/10016 هکتار افزایش، مناطق شهری 02/637 هکتار افزایش، اراضی بدون پوشش (بایر) 4/76907 هکتار افزایش، منابع آب سطح ناشی از احداث سد 15/453 هکتار افزایش، مراتع 58/30337 هکتار کاهش، جنگل 86/48325 هکتار کاهش و اراضی کشاورزی 47/9350 کاهش از سال 1993 تا 2020 داشته است.