تجربه زیسته نوجوانان شنوای دارای والدین با آسیب شنوایی شدید و عمیق: پژوهشی کیفی با رویکرد پدیدارشناسی

 آگاهی از تجارب زندگی نوجوانان شنوای دارای والدین با آسیب شنوایی برای بررسی وضعیت زندگی آن ها و ارایه خدمات مناسب ضروری است و به عنوان یک فعالیت انسان دوستانه شناخته می شود. در کشورهای مختلف، خدمات و برنامه های آموزشی و توان بخشی متنوعی به افراد شنوای دارای خانواده نا شنوا ارایه می شود. این مسیله مهم است که برنامه های آموزشی براساس تجربه زیسته این افراد طراحی شود. پژوهش حاضر با هدف پدیدارشناسی تجربه زیسته نوجوانان شنوای دارای والدین با آسیب شنوایی در شهر اصفهان انجام شد. 

این پژوهش از نوع کیفی و مبتنی بر رویکرد پدیدارشناسی توصیفی بود که در سال 1398 انجام شد. شرکت کنندگان به روش نمونه گیری هدفمند از بین نوجوانان شنوای دارای والدین با آسیب شنوایی شدید و عمیق در مدارس شهر اصفهان انتخاب شدند که تعداد آنها 10 نفر بود. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده و تجربه های زندگی نوجوانان شنوای دارای والدین با آسیب شنوایی از طریق مصاحبه با آن ها بررسی شد. مدت مصاحبه ها بین 56 تا 80 دقیقه بود. برای تحلیل داده ها از روش کلایزی استفاده شد. این روش هفت مرحله دارد که به ترتیب عبارت اند از: خواندن دقیق همه توصیف ها و یافته های مهم، استخراج عبارات مهم و جمله های مرتبط با پدیده، مفهوم بخشی به جمله های مهم استخراج شده، مرتب کردن توصیف های شرکت کنندگان و مفاهیم مشترک در طبقه های خاص، تبدیل همه عقیده های استنتاج شده به توصیف های جامع و کامل، تبدیل توصیف های کامل پدیده به یک توصیف واقعی، خلاصه و مختصر و معتبر سازی نهایی.

نتایج مصاحبه ها پس از استخراج موضوعی در 7 مقوله اصلی و 38 مقوله فرعی طبقه بندی شد. مقوله اصلی اول، پذیرش والدین بود که شامل مقوله های فرعی از قبیل پذیرش والدین ناشنوا، تمایل به برقراری ارتباط با والدین و پذیرش اجتماعی والدین می شد. دومین مقوله اصلی، ارزش های فرهنگی و مقوله هایی فرعی آن شامل تفاوت های فرهنگی، احترام به فرهنگ ها و آگاهی از ارزش ها و باورهای فرهنگی بود. مقوله اصلی سوم، چرخه هیجان ها بود که مقوله هایی فرعی از قبیل احساس بی کفایتی و خودکارآمدی ضعیف در والدین، بی ثباتی هیجانی، احساس شرم و تردید، اضطراب و استرس، احساس تنهایی و نیاز به همدلی را دربر می گرفت. چهارمین مقوله اصلی، شرایط اجتماعی بود که شامل مقوله هایی فرعی مانند نگرش نامناسب به افراد ناشنوا، واکنش های نامناسب اطرافیان، فاصله اجتماعی، اطلاع رسانی ضعیف، تعامل اجتماعی نامناسب و کم توجهی به عدالت اجتماعی می شد. مقوله اصلی پنجم، شناخت و تفکر بود که مقوله هایی فرعی آن ناآگاهی والدین، درک نادرست افراد شنوا و ناشنوا نسبت به همدیگر، دوگانگی در نحوه تفکر افراد شنوا و ناشنوا، کم توجهی والدین ناشنوا نسبت به آینده فرزندان بود. ششمین مقوله اصلی نیز شبکه های حمایتی با مقوله های فرعی از قبیل حمایت ناکافی از سوی والدین، حمایت ضعیف از سوی نهادهای رسمی و غیررسمی و عدم هماهنگی میان منابع حمایتی بود. مقوله اصلی آخر چالش های زندگی بود که شامل مقوله هایی فرعی مانند مدیریت رفتار، انتظارات، ناکافی بودن خدمات، مشکلات مالی و نگرانی درباره آینده می شد.

بر اساس یافته ها، واکاوی تجربه زیسته نوجوانان شنوای دارای والدین با آسیب شنوایی نشان داد آن ها به روش های مختلفی تحت تاثیر وضعیت شنوایی والدین خود قرار می گیرند. بنابراین از این مقوله ها می توان به منظور طراحی برنامه های آموزشی و روان شناختی برای نوجوانان شنوای دارای والدین با آسیب شنوایی استفاده کرد.