اجتماعی شدن تصویر روحانیون در فیلم های دهه های 80 و 90 سینمای ایران

نحوه بازنمایی از گروه های اجتماعی، بر درک و تجربه اعضای گروه های اجتماعی از خودشان و جایگاه شان در جامعه و نگاه دیگران به آن ها تاثیر می گذارد. این مقاله با مروری بر ادبیات بازنمایی و برساخت گفتمانی رسانه ای، به مطالعه چگونگی برساخت تصویر روحانیون، به مثابه یک گروه اجتماعی، در فیلم های سینمای ایران پرداخته است. در این مقاله با استفاده از نشانه شناسی انتقادی، تطورات جایگاه روحانیون در جامعه، و نسبت روحانیون با دیگر اقشار جامعه در فیلم های سینمای ایران در دو دهه اخیر واکاوی شده است. با بهره گیری از روش نمونه گیری هدفمند، چهار فیلم «زیر نور ماه»، «طلا و مس»، «رسوایی» و «پارادایس» انتخاب و هر فیلم در سه مرحله رمزگان فنی، رمزگان اجتماعی و رمزگان ایدیولوژیک تحلیل شده اند.براساس تحلیل یافته ها، شخصیت ایده آل روحانی که در این چهار فیلم به تصویر کشیده شده است «روحانی اجتماعی»ای است که با حضور در میان مردم بر آنان تاثیر می گذارد و از آن تاثیر می پذیرد؛ گرچه این تصویر، در دوره های مختلف، متناسب با گفتمان غالب، دچار تطوراتی شده است. به طور کلی، برساخت اجتماعی تصویر روحانیون در فیلم های سینمای ایران، حاکی از دگردیسی تصویر روحانی سنتی تا روحانی اجتماعی و در نهایت، دگردیسی تصور نهاد روحانیت است.