تحلیل ریسک فرایندهای اتاق عمل با استفاده از رویکرد آنالیز بحرانیت حالات شکست و اثرات آن: یک مطالعه موردی

اتاق عمل به دلیل چندتخصصی بودن فرایندها، سطح بالای تکنولوژی و پیچیدگی پروتکل های درمانی از بخش های پرخطر بیمارستان محسوب می شود. مطالعه ی حاضر باهدف شناسایی و ارزیابی حالات بالقوه ی خطاهای مرتبط جراحی با استفاده از رویکرد آنالیز بحرانیت حالات شکست و اثرات آن (Failure Mode, Effects and Criticality Analysis) در اتاق های عمل بیمارستان گلستان، زیرپوشش دانشگاه علوم پزشکی اهواز انجام شد.

این پژوهش با روش کیفی و براساس پروتکل آنالیز بحرانیت حالات شکست و اثرات آن (FMECA) در هفت مرحله، انجام شد. داده ها با بهره گیری از روش های مشاهده ی مستقیم، بررسی مستندات و مصاحبه با صاحبان فرایند جمع آوری شد. در این راستا، ابتدا فرایند جریان مراقبت بیمار از شروع برنامه ریزی جراحی تا ترخیص بیمار از واحد مراقبت پس از بیهوشی استخراج گردید، پس ازآن حالات بالقوه ی خطا مرتبط با هر فرایند شناسایی شد، سپس عدد اولویت ریسک (RPN) هریک از آنان طبق امتیاز شاخص های شدت، احتمال وقوع و قابلیت کشف محاسبه گردید. تحلیل امتیازات با بهره گیری از آمار توصیفی و با استفاده از نرم افزار SPSS صورت گرفت.

در مطالعه ی حاضر طی تحلیل فرایندهای مرتبط با مراقبت های جراحی، 17 فرایند اصلی و 75 زیرفرایند برای هر جراحی (از تنظیم برنامه عمل جراحی تا ترخیص بیمار از واحد مراقبت پس از بیهوشی) شناسایی گردید؛ که طی آن 70 حالت بالقوه خطا مشخص شد. در نهایت پس از بررسی حالات خطا در ماتریس اولویت بندی ریسک، از بین 70 حالت خطای بالقوه شناسایی شده، 2 حالت خطا با ریسک غیرقابل قبول، شامل عدم شستشوی اتاق عمل و عدم علامت گذاری محل جراحی و 7 حالت خطا با ریسک متوسط شامل عدم رعایت بهداشت دست و اصول گندزدایی محیط و تجهیزات ثابت اتاق عمل، قطعی اکسیژن مرکزی، کمبود تجهیزات در شیفت شب، تاخیر در تحویل پروتزها به سایت جراحی، انتقال بیمار نیازمند مراقبت های ویژه به بخش شناسایی گردیدند. علل انسانی و سازمانی، بیشترین سهم را در رخداد خطاهای بالقوه داشتند.

تحلیل خطاهای بالقوه نشان داد که بیشترین احتمال رخداد خطا، در فرایندهای حین عمل جراحی و به علت فاکتورهای انسانی و سازمانی است. شناسایی 70 حالت بالقوه خطا در 17 فرایند جراحی نشان دهنده ی جامعیت رویکرد پیشگیرانه ی FMECA در شناسایی و اولویت بندی نقاط مخاطره آمیز فرایندها، در اتاق های عمل می باشد.