استفاده از روش پیمایش هزینه های بودجه خانوار برای برآورد فرار مالیاتی اصناف خوداشتغال در ایران

هدف این پژوهش، استفاده از روش پیمایش هزینه های بودجه خانوار برای برآورد فرار مالیاتی اصناف خوداشتغال در ایران است. از میان اصناف خوداشتغال، صنف دندان پزشکان به عنوان نمونه انتخاب شده است و با توجه به محدودیت های موجود در سطح اطلاعات در دسترس (در این پژوهش) مبنای محاسبه پیمایش هزینه های بودجه خانوار کشور در سال 1395 انتخاب شده است. در مرحله نخست درآمد کل جامعه دندان پزشکان از طریق پیمایش هزینه های بودجه خانوار محاسبه شده، سپس با توجه به میزان درآمد به دست آمده میزان مالیات قابل پرداخت، مبتنی بر قانون، محاسبه شده و در آخر به منظور شناسایی میزان فرار مالیاتی، مقدار مالیات قابل پرداخت به دست آمده با مالیات پرداخت شده توسط دندان پزشکان که از داده های سازمان مالیاتی کل کشور به دست آمده، مورد مقایسه قرار گرفته است. به دلیل اینکه برای سال 1395 دو عدد متفاوت برای تعداد دندان پزشکان توسط منابع متفاوت معتبر ارایه شده، میزان فرار مالیاتی در دو سناریو تعریف شده است. در سناریوی اول به عنوان سناریوی حداقلی، تعداد دندان پزشکان 20.407 نفر و سناریوی دوم به عنوان سناریوی حداکثری، تعداد دندان پزشکان 26و361 نفر در نظر گرفته شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد در هر دو سناریو، همانند سایر کشورهای دنیا -از جمله آمریکا، ایتالیا، انگلستان، روسیه و یونان- اصناف خوداشتغال سطح بالایی از فرار مالیاتی برخوردار هستند و ضرورت دارد که کارایی نظام مالیاتی در کشور هم از بعد شفاف سازی هزینه های دولت و هم از منظر کاهش فرار مالیاتی ارتقاء یابد.