واکاوی تطبیقی شخصیت و شخصیت پردازی در داستانهای تالیفی و ترجمه ای دهه های 80 و 90 گروه سنی ب و ج براساس دیدگاه ماریا نیکولایوا

در سالهای گذشته داستا‌نهای ترجمه ای نسبت به داستانهای تالیفی کودکان در کشور همواره در جذب مخاطب موفقتر بوده اند. بخشی از این موضوع ناشی از عواملی است که به ساختار محتوایی داستان برمیگردد. شخصیت‌ و شخصیت‌پردازی یکی از عناصر مهم در ساختار روایی داستان کودک و نوجوان است. در هر داستان، کاراکتر حالت پایدار نخستین را دگرگون میکند و مدار داستانی را بوجود می‌آورد. این پژوهش به مقایسه عنصر شخصیت و شخصیت‌پردازی از دیدگاه ماریا نیکولایوا در داستانهای تالیفی و ترجمه ای گروه سنی ب و ج، و بررسی تطبیقی ویژگیهای مسبب جلب مخاطب در این داستانها میپردازد تا علت اقبال به داستانهای ترجمه ای در مقایسه با داستانهای تالیفی در جذب مخاطب را از این منظر دریابد.

در این پژوهش تحلیلی-تفسیری با رویکرد اثبات‌گر (کمی)، عناصر مختلف کاراکترسازی و شخصیت‌پردازی در یکایک نمونه ‌ها مورد مشاهده قرار گرفته ‌است. داده ها ابتدا به روش اسنادی و کتابخانه ای، از مطالعه و استخراج مجموعه ای از ویژگیهای شخصیت و شخصیت‌پردازی داستانهای پنجاه جلد کتاب (30 جلد ترجمه ای و 20 جلد تالیفی) از پرفروشترین کتابهای داستان کودک و نوجوان منتشرشده در بازه زمانی سالهای 95-85 گردآوری و طبقه بندی‌ شد. آنگاه با بدست‌آوردن مقدار عددی متغیرهای بررسی‌شده در شخصیت و شخصیت‌پردازی، تحلیل محتوای کیفی بر پایه نظریه ماریا نیکولایوا صورت گرفت.

یافته ها نشان میدهد که در هر دو نوع داستان، بیشتر کاراکترهای اصلی از نوع انسانی بوده و نسبت کاراکترهای اصلی از نوع انسانی در داستانهای ترجمه ای به تالیفی 90 درصد به 35 درصد بوده است. از میان کاراکتر‌های اصلی انسانی از نوع کودک نسبت داستانهای ترجمه ای به تالیفی 5-81 درصد به 5-54 درصد کاراکترهای اصلی بوده است. در 50 داستان بررسی‌شده تالیفی و ترجمه ای، بیشترین درصد به شخصیتهای خاکستری، پویا و تک‌بعدی اختصاص یافته و نسبت شخصیتهای خاکستری ترجمه ای به تالیفی 42 درصد به 18 درصد، شخصیتهای پویای ترجمه ای به تالیفی 46 درصد به 26درصد و نسبت شخصیتهای تک‌بعدی ترجمه ای به تالیفی 36 درصد به 28 درصد بوده ‌است. شخصیتهای کاراکترها در هر دو نوع ساده، برونگرا و فاقد انگیزه های پیچیده و از عناصر باورپذیری برخوردار بوده اند. بیشتر داستانهای ترجمه ای شخصیت‌پردازی تلفیقی داشته و در تالیفیها روش شخصیت‌پردازی غیرمستقیم و روش تلفیقی به یک اندازه بوده ‌است. در هر دو داستان، شخصیت‌پردازی بیرونی بیش از شخصیت‌پردازی درونی مورد توجه قرار گرفته و از میان ابزارهای مختلف برای شخصیت‌پردازی از سه ابزار کنش، گفتار و آشنایی‌زدایی) استفاده بیشتری شده ‌است.

یافته های حاصل از تطبیق نتایج نشان ‌میدهند که کتابهای داستانی ترجمه ای نسبت به کتابهای تالیفی، بسبب رعایت بیشتر عوامل موثر در انتخاب کاراکتر و شخصیت‌‌پردازی بعنوان بخشی از اسباب گرایش کودکان و نوجوانان، در جذب مخاطبان خود موفقتر بوده اند.