بررسی روند تغییرات شانه دار (Mnemiopsis leidyi) و اثرات آن بر روی زئوپلانکتون های حوضه جنوبی دریای خزر

فعالیت های بررسی جمعیت شانه دار Mnemiopsis leidyi از سال 1380 در سواحل جنوبی دریای خزر آغاز گردید که ابتدا طی سال های 81-1380 به ترتیب با میانگین دامنه تراکم و زی توده 480-381 عدد در متر مکعب و 27/7-15/1 گرم در متر مکعب با افزایش زیاد جمعیت همراه بود و سپس طی سال های اخیر (92-1391) در این دریا جمعیت آن در حد پایینی با میانگین دامنه تراکم و زی توده 46-5 عدد در متر مکعب و 4/0-0/6 گرم بر متر مکعب ماندگار گردید. حداکثر تراکم تابستان- پاییز شانه دار در سال 1381 با 334±1338 عدد در متر مکعب و حداکثر زی توده آن در سال 1380 با 19/4±77/5 گرم بر متر مکعب بود. در طی سال های 90-1382، جمعیت شانه دار در حوضه جنوبی این دریا هرگز به مقدار اولیه آن نرسیده و میانگین دامنه تراکم و زی توده آن به ترتیب به 250-5 عدد در متر مکعب و 19/2-0/6 گرم در متر مکعب کاهش یافت. از طرفی، بررسی ترکیب گونه ای زیوپلانکتونهای دریای خزر نشان داد که قبل از ورود شانه دار، 36 گونه زیوپلانکتون بود در حالیکه هم اکنون 12گونه در دریای خزر باقی مانده است. کاهش سریع ترکیب گونه ای و تراکم زیوپلانکتون در سال های اولیه ورود این جانور و ناپدید شدن برخی از گونه ها از اثرات نامطلوب شانه دار بوده است. ترکیب طیف غذایی شانه دار دریای خزر از زیوپلانکتون ها بوده که گروه پاروپایان (Copepoda) سهم عمده ای را تشکیل داده اند. بهرحال، کاهش غذای زیوپلانکتونی در دسترس مهمترین دلیل کاهش و ماندگاری این شانه دار در حوضه جنوبی دریای خزر بوده است .