بررسی دستاوردهای حقوق بین ‏الملل در کنترل موشک ‏های بالستیک؛ تعامل ابرقدرت‏ ها، راه ‏حل پایدار

موشک‏ های بالستیک و انواع آن از فناوری ‏های مدرن به‏ شمار می‏ روند که بسیاری از کشورها آن‏ ها را تولید می‏ کنند و بسیاری دیگر از چنین فناوری برخوردار نیستند. کاربرد موشک‏ های بالستیک کماکان از موضوعات بحث ‏برانگیز در حوزه حقوق بین ‏الملل خلع سلاح است. اگرچه بسیاری از دولت‏ ها این ‏گونه تسلیحات را تولید یا صادر می ‏کنند، دولت‏ های دیگر به همراه برخی سازمان ‏های بین ‏المللی این تسلیحات را نامشروع می‏ دانند. به‏ هرحال به ‏نظر نمی‏ رسد که حقوق و مقررات بین ‏المللی حاکم بر کاربرد این موشک ‏ها به‏ طور کلی قدرت الزام ‏آوری داشته باشد. این حوزه متشکل از اسناد چندجانبه با ماهیت حقوق نرم، به همراه تعداد معدودی از توافقات دوجانبه است. اگرچه قطعنامه ‏های شورای امنیت در مواردی قدرت الزام ‏آور حقوقی ایجاد کرده است، این قطعنامه ‏ها هم دستاورد چندانی در کنترل این تسلیحات یا عدم اشاعه آن نداشته است. ازاین‏ رو شفافیت بخشی به این موضوع اهمیت دارد. این مقاله با روش کتابخانه ‏ای سعی در توصیف موشک های بالستیک و تحلیل مهم ‏ترین اسناد حقوق بین‏ الملل در این زمینه دارد. پس از مفهوم ‏شناسی و بررسی قطعنامه‏ های شورای امنیت، سازکارهای چندجانبه بین ‏المللی و نمونه توافقات دوجانبه، نهایتا این نتیجه به ‏دست آمده است که عملکرد حقوق بین‏ الملل در کنترل موشک ‏های بالستیک کاملا بی ‏نتیجه نبوده است. اسناد حقوقی موضوع مطالعه از حیث دیپلماسی عدم اشاعه و توسعه مترقیانه حقوق بین‏ الملل در این زمینه از اهمیت برخوردار است. به‏ طور خاص، توافقات میان روسیه و ایالات متحده امریکا نمونه ایدیالی برای شکل ‏دهی به تلاش ‏های داوطلبانه بین‏ المللی در مذاکرات خلع سلاح یا کنترل تسلیحات به‏ شمار می ‏رود.