تطبیق مفاهیم و عملکرد حقوقی راه نامه و بارنامه در قوانین حقوقی ایران و معاهده CMR

قراردادهای حمل‌ونقل در حقوق تجارت بین‏الملل و حقوق داخلی وجوه گوناگونی دارد. در پهنه‌ی حقوق تجارت بین‏الملل، انتقال کالا و سرعت در عملیات تجاری، عوامل اساسی تولید ثروت و گردش مالی می‏باشند. در این راستا، حمل‌ونقل، وسیله عمده‌ی تجارت بین‏الملل است که به شیوه‏های هوایی، ریلی، جاده‏ای و دریایی صورت می‏گیرد. موضوع این نوشتار، حمل‌ونقل بین‏المللی کالا از طریق جاده می‏باشد که بر اساس کنوانسیون CMR انجام می‏گیرد. در این مقاله تلاش شده با نگاه تطبیقی و شیوه‌ی کتابخانه‏ای و تحلیلی، به این پرسش پاسخ داده شود که بارنامه و راه‌نامه در حمل‌ونقل بین‏المللی جاده‏ای در حقوق داخلی و سند یکنواخت بین‏المللی چه مفهوم، تعریف و ویژگی‏ دارد تا ضمن پاسخ به نیاز حقوقی جاده‏ای داخلی، در راستای متحدالشکل کردن نظام حقوقی داخلی و خارجی با رژیم حقوقی کنوانسیون یادشده مطلع گردید. در نهایت به این نتیجه می‏رسیم که در دیدگاه هم‏سنجی میان راه‌نامه و بارنامه تفاوت‏های ماهوی وجود دارد. راه‌نامه، یک سند تجاری است اما سند مالکیت و انتقال نبوده، قابلیت توثیق و رهانت ندارد. هردو سند بارنامه و راه‌نامه، دلیل وجود یک قرارداد حمل‌ونقل و مبنی بر دریافت کالا به وسیله متصدی ترابری است.