پدیدار شناسی سوبژکتیویته هویت و فرایند اجراگری در آثار رجاء عالم؛ بررسی موردی رمان خاتم
مقاله حاضر در حوزه رویکرد نظری فمینیست های تجددگرا و با ارجاع به برخی مبانی نظری دوبوار و باتلر و اصولی از پدیدارشناسی، به بررسی پدیدار شناختی سوبژکتیویته هویت جنسیتی و نحوه شکل گیری و بازنمود آن در داستان های رجاء عالم به ویژه در رمان خاتم می پردازد و به شیوه تحلیلی دیدگاه غیر ذات گرایانه او را به جنبه هایی از هویت جنسیتی زنان بررسی می کند. رجاء عالم هویت جنسیتی را برساخته گفتمان های فرهنگی و اجتماعی و هنجارهای غالب پدرسالارانه و نتیجه اجراگری و تکرار سبکی این هنجارها توسط سوژه مونث می داند. آثار عالم عرصه باز نمود نوع گفتمان سوژه و ذهنیت و عملکرد اوست. در داستان خاتم شخصیت اصلی طی فرایند اجراگری و با تکرار سیاقی هنجارها، به تولید و باز تولید آنها پرداخته و با اجرای سویه متعارض، آنها را به چالش می کشد. تکرار هنجارهایی که این شخصیت با آن شناخته شده؛ ضمن تولید ضد آن، باعث فعال سازی ظرفیت های بالقوه ای می شود که در ذات اجراگری نهان است. سوگیری های ناخودآگاه، تعارض در گرایش ها و گفتمان ها، تقلید از هنجارها و هژمونی آن باعث اجراگری های دوگانه می شود که خاتم را قادر به ساخت شکنی هویت برساخته از گفتمان غالب و هنجارهای فرهنگی، ایجاد گسست در تقابل های جنسیتی دوگانه و در مواردی به زیر سوال بردن انگاره وجود هویت جنسیتی اصیل و اولیه می سازد. او با ورود به عرصه فاعلیت و عاملیت سوژه، به نوعی قدرت و توانمندی دست می یابد اما در نهایت مقهور سلطه قدرت غالب می شود. سوژه های اصلی در آثار رجاء اغلب الگویی را که در حال تقلید از آنند پس می زنند و در فرایندی اجراگرانه، با میل به فهم جامعه و تمایلات خود درگیر صیانت از فردیت و باز تعریف هویت خود هستند. گاهی برساخت فرهنگ و اجتماع عامل هویت زدایی از سوژه می شود؛ زیرا هنجارها و ضد هنجارها انجام دادن یا ندادن اموری را به او تحمیل کرده و از او هویت زدایی می کند.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.