بررسی اجرای کشاورزی قراردادی بر سودآوری زراعت سیب زمینی در استان آذربایجان شرقی

بهره‌برداران بخش کشاورزی بیش‌تر به‌دلیل تامین مواد اولیه، تضمین قیمت، تسهیم ریسک، افزایش دسترسی به دانش و توسعه توان اقتصادی علاقه‌مند به کشاورزی قراردادی می‌باشند. کشاورزی قراردادی انواع مختلفی داشته و می‌تواند طیف وسیعی از تعهدات در خصوص قیمت پرداختی و میزان تامین نهاده‌ها را شامل شود. در این پژوهش تاثیر سه گزینه تثبیت درآمد، تامین سرمایه در گردش و خرید نقدی در کنار کشاورزی بدون قرارداد به‌تفکیک برای اراضی اجاره‌ای و ملکی بر شاخص‌های سودآوری زراعت سیب‌زمینی در استان آذربایجان شرقی بررسی شده است. نتایج نشان داد که نوع قرارداد، آثار متفاوتی بر شاخص‌های اقتصادی در زراعت سیب‌زمینی استان آذربایجان شرقی دارد. قرارداد تثبیت درآمد هم‌زمان با کاهش دامنه تغییرات، میزان درآمد انتظاری را کاهش می‌دهد و میزان این کاهش در اراضی اجاره‌ای بیش‌تر است، بنابراین انتظار می‌رود که زارعین در اراضی اجاره‌ای تمایل کم‌تری به این نوع قرارداد داشته باشند. این نوع قرارداد بیش‌تر مطلوب ریسک‌گریزترین قشر از بهره‌برداران است. قرارداد تامین سرمایه در گردش، تاثیر مثبتی بر سودآوری هر دو گروه مورد مطالعه داشته و به‌نظر می‌رسد برای کشاورزان ریسک‌پذیر مناسب باشد. قرارداد نوع سوم یعنی خرید نقدی حالت بینابینی دارد و از نظر شاخص نرخ بازده داخلی، بیش‌ترین سودآوری در این گزینه ایجاد می‌شود. بنابراین برای ترویج بیش‌تر کشاورزی قراردادی لازم است با تنوع در قراردادهای ارایه‌شده، گزینه‌های مناسبی برای گروه‌های مختلف فراهم شود.