نگرشی تقنینی به «حق بر تامین اجتماعی سالمندان» در نظم حقوق کنونی ایران و اسناد بین المللی

پیری جمعیت و پدیده سالمندی، برساخت جامعه انسانی کنونی و مولود «کاهش میل به فرزندآوری» و «افزایش سن امید به زندگی» به شمار می آید. براساس تخمین های مبتنی بر سرشماری ها، در سی سال آینده، یک سوم از جمعیت ایران را قشر سالمند به خود اختصاص خواهد داد. از آنجا که پدیده پیری جمعیت و سالمندی، تدریجی به وقوع می پیوند و هم اکنون نیز جامعه ایرانی درگیر آن شده است، باید برای پاسخگویی به نیاز سالمندان را ازامروز اندیشید. این مقاله به بررسی مهم ترین دغدغه های مرتبط با این موضوع پرداخته است. یکی از مهم ترین ابعاد حقوق سالمندان، حق بر تامین اجتماعی است. تامین اجتماعی اگرچه اختصاصی به سالمندان ندارد، اما بخشی از کارکرد اساسی خود را در زمان سالمندی و بازنشستگی به نمایش می گذارد. تامین اجتماعی سالمندان عمده در دو موضوع پرداخت مستمری و پرداخت هزینه های درمان اهمیت می یابد. دراین مقاله و در راستای تبیین ابعاد حق بر تامین اجتماعی در منظومه حقوق سالمندان، ضمن بررسی مفاد اسناد بین المللی و هنجارهای لازم الاجرا در نظام حقوقی ایران، دو مساله مهم سالمندان درخصوص «سن بازنشستگی اجباری» و «پرداخت مطلوبتر مستمری و هزینه های درمان» مورد بررسی قرار گرفته اند. براساس یافته های این مقاله، دولت در سال های آینده و مبتنی بر نیاز جامعه سالمند، علاوه بر ارتقای سن بازنشستگی در نظام حقوق استخدامی و حقوق کار، باید زمینه بهره مندی افراد از منابع درآمدی متعدد در زمان سالمندی را تمهید کند.