اثر سیستم های خاکورزی و منابع مختلف کودی بر صفات رشدی، عملکرد و بازده اقتصادی نخود (.Cicer arietinum L) در شرایط دیم

به منظور ارزیابی اثر سیستم های خاکورزی و منابع مختلف کودی بر صفات رشدی، عملکرد و بازده اقتصادی نخود، آزمایشی در منطقه سرفیروزآباد کرمانشاه در سال 1398 به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل اصلی سیستم های مختلف خاکورزی شامل: شخم مرسوم (شخم برگردان دار به عمق 30 سانتی متر+ دیسک زنی به عمق 20-15 سانتی متر)، شخم کاهشی (شخم چیزل به عمق 15 سانتی متر) و بدون شخم و عامل فرعی تیمارهای مختلف کودی شامل: عدم مصرف کود (شاهد)، قارچ میکوریزا (Funneliformis mosseae)، ورمی کمپوست (5/1 تن در هکتار) و کاربرد تلفیقی قارچ میکوریزا + ورمی کمپوست بود. صفات مورد مطالعه شامل وزن خشک علف های هرز، ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی و جانبی در بوته، تعداد غلاف در بوته، وزن کل غلاف، وزن 100 دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد پروتیین دانه و عملکرد پروتیین بودند. نتایج نشان داد، اثر سیستم های خاکورزی بر وزن خشک علف های هرز معنی دار بود. بیشترین و کمترین وزن خشک علف های هرز به ترتیب در سیستم خاکورزی بدون شخم (4/59 گرم در مترمربع) و مرسوم (7/30 گرم در مترمربع) به دست آمد. همچنین اثر سیستم های خاکورزی و کود بر ارتفاع بوته، تعداد شاخه اصلی و جانبی، تعداد غلاف در بوته و عملکرد بیولوژیک معنی دار بود، ولی اثر متقابل آن ها بر این صفات معنی دار نشد. بیشترین میزان صفات مذکور در سیستم شخم کاهشی و با کاربرد تلفیقی ورمی کمپوست + قارچ میکوریزا به دست آمد. همچنین وزن کل غلاف، شاخص برداشت و درصد پروتیین فقط تحت تاثیر معنی دار اثر کود قرار گرفتند. بیشترین میزان وزن کل غلاف (8/155 گرم در مترمربع)، شاخص برداشت (5/40 درصد) و درصد پروتیین (2/21 درصد) با کاربرد تلفیقی ورمی کمپوست + قارچ میکوریزا به دست آمد. اثر متقابل خاکورزی × کود اثر معنی داری بر عملکرد دانه و عملکرد پروتیین داشت. بیشترین عملکرد دانه (116 گرم در مترمربع) و عملکرد پروتیین دانه (2/24 گرم در مترمربع) در شخم کاهشی و با کاربرد تلفیقی ورمی کمپوست + قارچ میکوریزا به دست آمد. شخم کاهشی، عملکرد دانه و عملکرد پروتیین را به ترتیب 6/19 و 1/17 درصد نسبت به شخم مرسوم افزایش داد. همچنین کاربرد تلفیقی ورمی کمپوست + قارچ میکوریزا اثر معنی داری بر صفات مورد مطالعه داشت، به طوری که شاخص برداشت، وزن 100 دانه، عملکرد بیولوژیک و ارتفاع بوته را به ترتیب 7/16، 1/21، 7/19 و 2/35 درصد نسبت به عدم مصرف کود افزایش داد. در نهایت، با توجه به این که به ترتیب تیمارهای شخم چیزل و شخم مرسوم بدون مصرف کود، شخم چیزل و شخم مرسوم با مصرف میکوریزا از نرخ بازده اقتصادی بالاتری برخوردار بودند، لذا می توان در کشت نخود دیم و در منطقه سرفیروزآباد کرمانشاه از این تیمارها استفاده نمود.