مطالعه فراوانی و تنوع زیستی بندپایان ماکروفون خاک در مزارع گندم (.Triticum aestivum L) آبی و دیم استان ایلام

در این مطالعه، فراوانی و تنوع زیستی بندپایان ماکروفون خاک در مزارع گندم (Triticum aestivum L.) شهرستان ایوان (استان ایلام) مورد بررسی قرار گرفت. نمونه برداری در طول رویش گندم سال 1398 انجام شد. بدین منظور، 10 مزرعه گندم آبی و دیم انتخاب و برای هر مزرعه پنج واحد نمونه گیری (تکرار) انتخاب گردید که در هر واحد، ماکروفون خاک با استفاده از تله های گودالی جمع آوری و به تفکیک شمارش شدند. صفات و شاخص های تنوع گونه ای با استفاده از شاخص های شانون- وینر و سیمپسون، یکنواختی با شاخص یکنواختی پیلو و غنای گونه ای با شاخص مارگالف محاسبه شد. در مجموع، 3753 نمونه جمع آوری شد که سوسک های ببری (Cicindelidae) در هر دو مزارع گندم آبی (48/25 درصد) و دیم (57/20 درصد) بیش ترین فراوانی را به خود اختصاص دادند. هم چنین نتایج تنوع گونه ای نشان داد که شاخص های تنوع شانون - وینر (05/0(P≤ و غنای مارگالف (001/0(P≤ مزارع گندم دیم به طور معنی داری بیش تر از مزارع گندم آبی بود، اما شاخص تنوع سیمپسون (05/0(P≥ در مزارع گندم دیم بیش تر از مزارع گندم آبی بود، اما این اختلاف معنی دار نبود. هم چنین شاخص یکنواختی پیلو (05/0(P≥ مزارع گندم آبی بیش تر از مزارع گندم دیم بود، اما این اختلاف معنی داری نبود. هم چنین نتایج نشان داد که بیش ترین و کم ترین تعداد بندپایان ماکروفون به دام افتاده در تله های گودالی در مزارع گندم دیم به ترتیب مربوط به سوسک های ببری (Cicindelidae) (87/4 ± 4/21) و سن های قرمز (Pyrrhocoridae) (18/0 ± 68/1) و در مزارع گندم آبی به ترتیب مربوط به سوسک های ببری (Cicindelidae) (82/2 ± 60/13) و سوسک های سرگین خوار (Scarabaeidae) (16/0 ± 16/2) بود. به طور کلی، نتایج نشان داد که به دلیل مصرف زیاد کودها و علف کش ها و هم چنین استفاده بیش تر از ماشین آلات کشاورزی در مزراع گندم آبی که باعث تخریب بافت خاک، محیط و کاهش تعداد ماکروفون ها می شود، در نتیجه فراوانی و تنوع بندپایان ماکروفون خاک در مزارع گندم دیم بیش تر از مزارع گندم آبی بود. هم چنین می توان نتیجه گرفت، با توجه به این که ماکروفون های مفید خاک حساسیت زیادی به تغییرات محیط از خود نشان می دهند، به طوری که هرچه محیط تخریب شود، از تنوع و تعداد این ماکروفون ها کاسته می شود، در نتیجه می توان از این اطلاعات استفاده کرد تا توصیه های مدیریتی مناسبی را در مورد استفاده از کود ها و سموم شیمیایی در مزارع گندم ارایه نمود.