پاسخ گویی موسسه های حسابرسی: رویکرد تحلیل محتوا

کیفیت حسابرسی مفهوم پیچیده ای است که ارزیابی آن به مولفه های بسیاری وابسته است که اغلب پنهان هستند. پاسخ گویی عمومی موسسه های حسابرسی با ارایه اطلاعات در خصوص این مولفه ها، به ذی نفعان در ارزیابی کیفیت حسابرسی و تعیین میزان اتکا به گزارش های حسابرسی کمک می کند. بنابراین، در پژوهش حاضر، ضمن غربالگری محتوایی پژوهش های صورت گرفته در زمینه پاسخ گویی موسسه های حسابرسی، عوامل مرتبط به پاسخ گویی موسسه‏ها استخراج و اهمیت آنها را از دیدگاه خبرگان تعیین شده است.

این پژوهش از نظر روش پژوهش، آمیخته (ترکیبی از داده های کیفی و کمی)، از لحاظ هدف، اکتشافی و از حیث نتیجه، توسعه ای است. در پژوهش حاضر، 99 مقاله تحلیل شد و 23 خبره که به روش گلوله برفی انتخاب شدند، شاخص های استخراج شده را رتبه بندی کردند که در نهایت با توجه به دیدگاه خبرگان، مقوله های استخراجی با استفاده از روش کمی آنتروپی شانون اولویت بندی شد.

عوامل مرتبط به پاسخ گویی موسسه ها را می توان در 3 گروه عوامل محرک (9 مقوله)، عوامل بازدارنده (3 مقوله) و ابعاد پاسخ گویی (8 مقوله) دسته بندی کرد.

از دیدگاه خبرگان این پژوهش، به ترتیب الزام قانون به پاسخ گویی موسسه ها، وجود انجمن های حرفه ای فعال، نیاز ذی نفعان به پاسخ گویی موسسه ها، کمیته حسابرسی فعال، توجه جامعه به فعالیت حسابرسان، تمایل شخصی شرکا به افشای اطلاعات داخلی موسسه، پرمحتوابودن گزارش حسابرس، علامت دهی به ذی نفعان و اخلاق مداری موسسه حسابرسی، موسسه های حسابرسی را به سمت پاسخ گویی سوق می دهد و به ترتیب افزایش انتظارهای ذی نفعان از موسسه های حسابرسی، هزینه های غیرمستقیم و مستقیم افشای اطلاعات، مانعی برای حرکت موسسه های حسابرسی به سمت پاسخ گویی است. همچنین، از دیدگاه خبرگان، افشای اطلاعات در رابطه با سیستم کنترل کیفی موسسه، تکنولوژی مورد استفاده حسابرسان، مالکیت و ساختار قانونی موسسه، نظام حاکمیتی موسسه ها، سیاست های استقلال موسسه، وضعیت و عملکرد مالی موسسه، آموزش حرفه ای مستمر کارکنان و همکاری های بین المللی موسسه، به ترتیب برای ذی نفعان پاسخ گویی موسسه های حسابرسی حایز اهمیت است.