تحلیلی بر چالش های حقوق رقابتی کلان داده ها

حقوق رقابت طی سالیان اخیر، متوجه اهمیت روافزون حجم عظیمی از داده های متنوع و پویا در بازارهای پلتفرمی و مجازی شده است که به کمک هوش مصنوعی و فرایند یادگیری ماشینی، به اطلاعات معناداری بدل شده و گاه در خدمت مقاصد مشروع رقابتی درآمده و گاه ظرفیت خود را برای نقض هنجارهای رقابتی آشکار می کنند. پژوهش حاضر ضمن تبیین مفهوم دقیق کلان داده ها و کارکردهای رقابتی آن ها، نشان می دهد که چگونه کلان داده ها در قامت ابزاری برای تبانی میان رقبا به استخدام درآمده و به چه نحوی، بنگاه های مسلط با اتخاذ رویه هایی نظیر امتناع از تسهیم و دادن دسترسی تبعیض آمیز به کلان داده ها، مجال رقابت را برای رقبا تنگ کرده و با بهره گیری از ظرفیت کلان داده ها، قدرت خود را به طرزی ناروا، به بازارهای عمودی یا مجاور تعمیم می دهند. این نوشتار همچنین نقش مهم کلان داده ها در فرایند تمرکزات را تبیین نموده و به نقد گزاره اجرای معیارهای عام رقابتی ناظر به ادغام و تملکات در حوزه کلان داده ها می پردازد. تحلیل چارچوب کنونی حقوق رقابت ایران حکایت از آن دارد که با لحن کلی، مجمل و مبهم مقررات موجود نمی توان چالش های رقابتی کلان داده ها را نظام بخشید و به علاوه، رهیافت های اتخاذی در اسناد جدید درخصوص داده ها، محل انتقاد جدی است. فارغ از آنکه نظام های پیشرفته حقوق رقابت نیز در مواجهه با پاره ای مسایل کلان داده ها دچار سردرگمی هستند، مهم ترین گام در حقوق ایران برای حل معضلات رقابتی ناشی از کلان داده ها، درک مقتضیات بازارهای مجازی و اتخاذ راهبرد رقابتی خاص این دست بازارها و عنایت ویژه به نقش کلان داده ها است.