مطالعه درک معنایی کشاورزان از تغییر اقلیم در واحدهای بهره برداری کوچک مقیاس در استان همدان

در سال های اخیر، تغییر اقلیم، تاثیرات عمیق و بسیاری بر محیط روستا و به ویژه کشاورزان کوچک مقیاس گذاشته است و سبب شده واحدهای بهره برداری کوچک مقیاس آسیب بیشتری ببینند. این مسیله به کاهش تولیدات کشاورزی، به خطر انداختن معیشت و رفاه کشاورزان کوچک مقیاس، و درنهایت کاهش سازگاری واحدهای بهره برداری کوچک مقیاس انجامیده است. این تحقیق با هدف بررسی ادراک کشاورزان کوچک مقیاس (با سطح زیرکشت تا ده هکتار) از تغییر اقلیم، بررسی تجربه زیسته و درک معنایی آن ها از تغییر اقلیم در واحدهای بهره برداری کوچک مقیاس در استان همدان انجام شد. همچنین شیوه مدیریت این پدیده با به کارگیری روش تحقیق پدیدارشناسی به اجرا درآمد. بدین منظور تعدادی سوال در قالب مصاحبه نیمه ساختارمند و ژرفانگر تنظیم شد و با به کارگیری روش کلایزی و نمونه گیری هدفمند از نوع حداکثر واریانس، با سی نفر از کشاورزان مصاحبه به عمل آمد و درنهایت داده ها گردآوری و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد بیشتر کشاورزان وقوع پدیده تغییر اقلیم را درک کرده اند و آن را با شاخص های مختلفی مانند کاهش بارندگی، بحران در ذخایر آب های زیرزمینی، افزایش بارش های سیل آسا، افزایش درجه حرارت و جابه جایی فصول می شناسند. از دیدگاه آن ها وقوع بحران کم آبی در سطح مزرعه، مهم ترین نشانه تغییر اقلیم است. کشاورزان شرکت کننده در این مطالعه، کاهش کمیت و کیفیت تولیدات کشاورزی، گسترش بحران کم آبی، شیوع آفات، بیماری ها و علف های هرز در مزرعه، سرمازدگی محصول، افزایش مصرف نهاده های شیمیایی برای جبران خسارت آفات یا بهبود حاصلخیزی خاک و افزایش هزینه تولید را مهم ترین پیامدهای منفی تغییر اقلیم دانستند که مدیریت مزارع، آن ها را با مشکلات جدی مواجه ساخته است. طبق یافته های این مطالعه، کشاورزان رفتارهای پیشگیرانه و واکنشی، و عدم واکنش برای مقابله با پیامدهای تغییر اقلیم از خود نشان می دهند. مهم ترین اقدامات مورد توجه کشاورزان برای مقابله با تغییر اقلیم، بهینه سازی مدیریت آب در سطح مزرعه، ایجاد تنوع در معیشت کشاورزان، تغییر الگوی کشت، تغییر الگوی دامداری و شیوه مدیریت آن، و توسعه خدمات ترویجی و مشاوره کارشناسی بود.