بررسی و ارزیابی پاسخ جریان پایه به مولفه های بارش در اقلیم های مختلف ایران

پاسخ جریان پایه به مولفه های بارش در اقلیم های مختلف متفاوت است و شناخت برهم کنش بین مولفه های مختلف بارش با جریان پایه می تواند منجر به بهبود و توسعه پیش بینی ها در حوضه های فاقد آمار شود. در این تحقیق ابتدا حوضه های واقع در هر منطقه اقلیمی با استفاده از تقاطع نقشه اقلیم و لایه مرز حوضه های رتبه هفت کشور، تفکیک شد. با بررسی داده های دبی روزانه ایستگاه های آب سنجی، تعداد حداقل30 ایستگاه از هر منطقه اقلیمی با آمار مناسب و دوره مشترک آماری سال های1355-1390انتخاب شد. سپس با بررسی داده های بارش، بارش متوسط سالانه و متوسط تعداد روز های بارانی هر حوضه محاسبه شد. شاخص جریان پایه با استفاده از داده های روزانه جریان به روش فیلتر رقومی بی فلو-لینه و هالیک استخراج شد. روابط بین شاخص جریان پایه و تعداد روز های بارانی و بارش متوسط سالانه در اقالیم مختلف محاسبه و نتایج تحلیل و تفسیر شد. نتایج نشان داد که در بیش از 66 درصد حوضه های مناطق اقلیمی مختلف، میانگین شاخص جریان پایه بیش از 50 درصد است. همچنین بیشترین فراوانی حوضه ها با شاخص جریان پایه کمتر از 5/0 مربوط به حوضه های اقلیم "مرطوب"، "نیمه مرطوب" و "بسیار مرطوب" و بیشترین فراوانی در محدوده بالاتر از 5/0 مربوط به حوضه های منطقه "خشک" و "نیمه خشک" است. در مناطق اقلیمی "بسیار مرطوب"، "مرطوب"، "نیمه مرطوب" و "مدیترانه ای"، همبستگی بین بارش متوسط سالانه با جریان پایه یک رابطه مثبت و در مناطق "خشک" و "نیمه خشک" یک رابطه منفی را به نمایش گذاشته است. همبستگی پارامتر تعداد روز های بارانی با جریان پایه در حوضه های منتخب در تمامی مناطق اقلیمی یک رابطه مناسب با روند مثبت را نشان داد. بالاترین ضریب تبیین بین تعداد روز های بارانی و شاخص جریان پایه، به میزان 57/0 متعلق به مناطق "نیمه خشک" و کمترین ضریب تبیین به میزان 14/0 به حوضه های منطقه اقلیمی "خشک" تعلق دارد. این رابطه برای حوضه های منطقه "مرطوب" و "نیمه مرطوب" تقریبا مساوی و حدود 34/0 است.