تحلیل تعلیق خدمت نطام وظیفه و ماندگاری در دانشگاه (مورد مطالعه دانشجویان دانشگاه تهران)

خدمت نظام وظیفه دغدغه ای است که در سطح فردی برای جوانان و حتی خانواده های آنها اهمیت قابل توجهی دارد؛ به این سبب مطالعات متعددی به جنبه های مختلف خدمت نظام وظیفه پرداخته اند. پرسش اصلی این مقاله این است که آیا دانشجویانی که در مقطع تحصیلات تکمیلی دارای معافیت تحصیلی هستند برای تعلیق خدمت سربازی دوره تحصیل خود را طولانی تر کرده و به تعبیری ماندگاری بیشتری را در دانشگاه تجربه می کنند؟ در پاسخ به این پرسش فهم آرایه های ذهنی پسران دارای معافیت تحصیلی مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران در خصوص مسیله ماندگاری در دانشگاه مورد بررسی قرار گرفته است. بر همین اساس، با بهره گیری از روش شناسی کیو و با اخذ 48 گزاره از تالار گفتمان مرتبط با موضوع و گردآوری داده از 119 مشارکت کننده از جامعه آماری پسران تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران، پژوهش اجرایی شد. تحلیل نظرات مشارکت کنندگان با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی، 8 عامل نهایی را مشخص ساخت. هر یک از این 8 ذهنیت ناظر بر درک خاصی از پدیده ماندگاری در دانشگاه در ارتباط با تعلیق خدمت نظام وظیفه هستند که مورد بررسی عمیق قرار گرفته اند. کفه ترازو از منظر کمی به سمت «تعلیق کنندگان» سنگینی می کند. این گروه از عامل ها هر کدام به نحوی از انحاء تلاش می کنند تا از طریق ماندگاری در نظام آموزش عالی خدمت را به حالت تعلیق در بیاورند. گروه دیگر عامل ها (دانشگاهیان بیزار از خدمت و مهارت آموزان خدمت گریز)، علاقه خود به دانشگاه را نشان دادند اما همچنان در بیزاری از سربازی با گروه اول توافق نظر دارند. در این میان عامل «دانشگاهیان آماده به خدمت» عاملی متمایز است که نشان دهنده گرایش نسبی به هر دو محیط است و عامل «عافیت طلبان» نیز رویکردی منفعت طلب را نسبت به هر دو محیط نشان می دهد. آرایه های ذهنی به دست آمده در این بررسی نشان می دهد که سیاست های خدمت وظیفه در ایران برای دانشجویان اثر فراگیر نداشته و عده ای تلاش می کنند تا از مسیر های ممکن انجام آن را به تعلیق در بیاورند.