باستان مردم شناسی قلمرو در قرارگاه های رفتاری نیمه یک جانشینی آغاز هلوسن؛ (ارائه مدل برپایه پژوهش کیفی و مطالعه موردی)

پدیده «مرزبندی مکانی»، از پیش ازتاریخ تاکنون نقش مهمی در تکوین، تثبیت، حفاظت و هویت بخشی فضاهای انسان ساخت و قرارگاه های رفتاری داشته است. پدیدارها و فرهنگ مادی مبین آن به مثابه داده، و داده ها به لحاظ ماهیت در باستان شناسی دارای محدودیت و از جنبه شکلی-ریختی قابل شناسایی اند؛ اما مردم نگاری، روان شناسی محیطی و معماری بیان گر تنوع و عرصه های گوناگون پیدا و پنهان آن -به مثابه قلمرو- در قرارگاه های رفتاری سنتی اند؛ بنابراین پدیده قلمرو ازنظر فضایی، رفتاری و مفهومی تشخیص پذیر است، اما بیشتر یک پدیده ذهنی-ادراکی ست تا یک ویژگی شکلی-ریختی. با این حال، چگونگی مولفه ها و وجوه سه گانه قلمرو در قرارگاه های رفتاری پیش ازتاریخی -اگر نگوییم هیچ- بسیار کم موردتوجه بوده و مطالعات پیشین بیشتر بر مفاهیمی مانند دارایی و مرز تمرکز داشته اند. درک و بازشناسی مفهوم قلمرو و قلمروگرایی در قرارگاه های رفتاری پیش ازتاریخی در پرتو قیاس بین داده های باستان شناختی و یافته های قرارگاه های سنتی رفتاری و در چارچوب باستان مردم شناسی و استدلال های کاربرد اش امکان پذیر است. با این وجود، آیا قلمرو و قلمروگرایی، مولفه ها و عرصه های سه گانه آن در بافت های باستان شناختی و پویا از مفهوم یکسانی برخوردارند؟ و آیا می توان از آن برای تفسیر بافت های باستان شناختی مشابه استفاده کرد؟ این پژوهش، با اتکا بر نمونه های باستان شناختی (نمریک 9 و معلفات-میان رودان) و مردم نگاری(مله تنگلیا-ایران)، از نوع کیفی و از دیدگاه روش شناسی بر توصیف، تحلیل، تفسیر، و ازمنظر روش، یک تحقیق باستان مردم شناختی مبتنی بر قیاس های تطبیقی عام و ساختاری است؛ بنابراین برپایه مشاهده و مصاحبه (مردم نگاری) و بررسی و تحلیل اسنادی (باستان شناختی)، موارد مذکور در بافت های پویا و ایستا بررسی شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مولفه ها و وجوه قلمرو در هر دو بافت باستان شناختی و سیستمیک وجود داشته و به واسطه تیوری برد میانی قابل ادراک و تفسیر بوده و دست یابی به آن از دو منظر عینی و ذهنی، در قابلیت تبیین و تفسیر باستان شناختی نحوه دسترسی به فضاهای مختلف اجتماعی و مکانی انسان ساخت راه گشاست.