محاسبه کارایی و اولویت بندی معیارهای تاب آوری و کارایی گاوداری های صنعتی شیری شهر کرمان

بخش کشاورزی یکی از بخش‏های مهم اقتصاد ایران است. کمبود برخی از نهاده ‏های مهم مانند آب و آلودگی های زیست محیطی از مشکلات عمده این بخش در زمینه افزایش تولید می‏ باشند. لذا، افزایش تولید و پایداری یکی از اهداف مهم کشور در بخش کشاورزی است. افزایش کارایی یکی از بهترین راه ‏های افزایش تولید، سودآوری و پایداری تولید در بنگاه‏ های اقتصادی به‏ شمار می‏آید. در این مطالعه با توجه به نقش واحدهای صنعتی شیری در تولید شیر و امنیت غذایی، به محاسبه کارایی و رتبه ‏بندی معیارهای تاب ‏آوری و کارایی گاوداری های صنعتی شیری شهر کرمان پرداخته شده است.

مواد و روش‏ ها:

 کارایی با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ‏ها (DEA) و جمع‏ آوری 30 پرسشنامه از گاوداری های صنعتی شیری در سال 1399 محاسبه شد. به ‏منظور رتبه بندی معیارهای تاب‏ آوری و کارایی از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) استفاده شد. بدین منظور 15 پرسشنامه مقایسه زوجی با استفاده از نظر متخصصان تکمیل شد.

نتایج رتبه‏بندی معیارها نشان داد که معیار اقتصادی با وزن 0/5 دارای بیشترین اهمیت از نظر متخصصان است. معیار تاب آوری با وزن 0/205، معیار زیست محیطی با وزن 0/148 و معیار اجتماعی با وزن 0/147 به ‏ترتیب رتبه ‏های دوم تا چهارم اهمیت را به خود اختصاص داده‏اند. حداکثر سود از میان زیر معیارهای اقتصادی دارای بیشترین ارجحیت از نظر متخصصان بوده است. مخارج نیروی کار از میان زیر معیارهای اجتماعی دارای بالاترین اهمیت از نظر متخصصان می ‏باشد. میزان مصرف آب از میان زیرمعیارهای زیست محیطی بالاترین رتبه را از نظر متخصصان کسب کرده است. بهره وری از میان زیر معیارهای تاب‏ آوری بالاترین اهمیت را از نظر متخصصان داشته است. بر اساس نتایج به‏دست آمده، حداکثرکردن سود، حداقل کردن هزینه جیره غذایی دام و بهره‏ وری از بین 11 زیرمعیار در نظر گرفته شده به‏ ترتیب بیشترین اولویت را از نظر متخصصان دارند. نتایج محاسبه کارایی نشان داد که در بازه 0 تا 20، هیچ واحدی وجود ندارد. 3 واحد در بازه 20 تا 40، 9 واحد در بازه 40 تا 60، 5 واحد در بازه 60 تا 80 و 13 واحد در بازه 80 تا 100 قرار گرفتند.

نتیجه ‏گیری:

 بر اساس نتایج به‏ دست آمده می‏توان با افزایش کارایی، میزان تولید شیر و سودآوری گاوداری های صنعتی شیری را در شهر کرمان افزایش داد. بدین منظور می‏توان واحدهای کارا را الگوی واحدهای غیرکارا قرار داد و با تغییر مدیریت و نحوه به‏ کارگیری منابع، کارایی واحدها را افزایش داد.