استفاده مجمل فصیحی از چهارمقاله (اثبات ترامتنیت بین این دو اثر)

فصیح خوافی (777-845ه.ق) کتاب مجمل فصیحی را در قرن نهم هجری نگاشت، غالبا هر اثری بهنوعی با آثار قبل و بعد از خودش در ارتباط است. آگاهی از ماخذ یک اثر به شناخت هر چه بهتر آن کمک میکند. یکی از راه های شناخت محتوا، ساختار و جایگاه یک اثر، پی بردن به میزان و چگونگی ارتباط آن با آثار قبل از خودش است. ترامتنیت نظریهای است که به انواع ارتباط بین متون با یکدیگر میپردازد. فصیح خوافی در بسیاری از موارد به منظور جلوگیری از اطاله کلام از ذکر منبع خودداری نموده؛ از جمله روایتهای وفات اسکافی و عصیان ماکان کاکوی که در شمار حوادث سال 386ه.ق بیان شده اند. سوال پژوهش یافتن منبع خوافی در این دو حکایت و اثبات آن است. با تعمق در دو کتاب چهارمقاله و مجمل فصیحی و بررسی و مقایسه آن دو از نظر شباهتهای بینامتنی، مشخص گردید که سه حکایت چهارمقاله در مجمل فصیحی نیز ذکر شده اند. وجود اشتباهات تاریخی مشترک، عبارتهای مشابه و جزییات مشترک بین دو روایت مجمل فصیحی در ذکر حوادث سال 386ه.ق و حکایتهای اول و دوم مقاله اول چهارمقاله، همچنین پیرامتنیت موجود در ماجرای پیشگویی خیام در مجمل فصیحی با حکایت هفتم از مقاله سوم چهارمقاله اثبات مینماید چهارمقاله که در قرن ششم هجری توسط نظامی عروضی نوشته شده، منبع فصیح خوافی در نگارش روایتهایی است که در ذکر حوادث سال 386 ه.ق در مورد اسکافی و ماکان آورده است