تحلیل مضمونی اخبار فتوحات عصر امویان (41-132) در منابع تاریخی اصحاب حدیث

پژوهش حاضر با درک ارزشمندی میراث تاریخی اصحاب حدیث و اثرگذاری آن در ذهن مخاطبان این آثار در موضوع فتوحات عصر اموی و با هدف کشف شبکه ی مضمونی موجود در این متون و برای رسیدن به الگویی که توضیح دهنده منطق کلی و شاکله ی آن ها باشد، تلاش می کند تا به این سوال پاسخ گوید که «اصحاب حدیث در ثبت اخبار فتوحات چه مضامینی را به مخاطبان ارایه می کنند؟» برای یافتن این پاسخ ابتدا به مطالعه میراث تاریخی اصحاب حدیث در این زمینه پرداختیم و از میان آثار موجود، تاریخ خلیفه بن خیاط (ابن خیاط240ق)، بقایای کتاب المعرفه و التاریخ (فسوی277ق)، تاریخ الامم والملوک (طبری310ق)، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، (عبدالرحمن ابن جوزی597ق) انتخاب گردید و داده های مرتبط با اخبار فتوحات را از میان آنان استخراج و سپس با روش تحلیل مضمون و اجرای مراحل مختلف آن به تحلیل داده ها و کشف مضامین نهفته در منابع منتخب اقدام شد که در قالب پنج مضمون فراگیر اسلامی بودن فتوحات، حکومت مسلمانان بر مناطق مفتوح و بهره مندی از منافع آن، قدرت نظامی مسلمانان، برتری نظامی مسلمانان بر دشمن، قدرت دشمن در مقابل مسلمانان قابل بیان می باشد که این مضامین با توجه به رویکرد آنان به خلافت، در راستای مشروعیت بخشی به امویان است.