اثر کاربرد قارچ Rhizophagus intraradices و کود شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ و نخود در کشت مخلوط

اثر کاربرد قارچ Rhizophagus intraradices و کود شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ و نخود در کشت مخلوطچکیده سابقه و هدف کشت مخلوط به عنوان انقلاب سبز جدید می تواند با استفاده بهتر از منابع، زمینه را برای تولید پایدار فراهم کند. در مدیریت پایدار بوم نظام های کشاورزی، کاربرد کودهای زیستی بویژه میکوریزا به عنوان مکمل یا جایگزین کودهای شیمیایی از اهمیت بالایی برخوردار است. بر همین اساس مطالعهای با هدف ارزیابی اثر قارچ Rhizophagus intraradices و کودهای شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ و نخود در کشت مخلوط اجرا گردید.

مواد و روش ها :

یک آزمایش مزرعهای به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 20 تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه مراغه در سال زراعی 1398 اجرا گردید. فاکتور اول شامل الگوهای مختلف کشت (P1: کشت خالص گلرنگ، :P2 کشت خالص نخود، :P3 کشت یک ردیف گلرنگ+ یک ردیف نخود، :P4 کشت سه ردیف گلرنگ+ دو ردیف نخود و :P5 کشت، چهار ردیف گلرنگ+ دو ردیف نخود) و فاکتور دوم شامل منابع مختلف کودی:F1) عدم کاربرد کود، :F2قارچ میکوریزا (Rhizophagus intraradices)، :F3 کود شیمیایی توصیه شده و F4: 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا) بودند.

نتایج نشان داد بیشترین عملکرد دانه گلرنگ (6/ 1906 کیلوگرم در هکتار) و نخود (765 کیلوگرم در هکتار) در کشت خالص با کاربرد تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا مشاهده شد. علاوه بر این، بیشترین درصد روغن (51/28 درصد) و عملکرد روغن (71/508 کیلوگرم در هکتار) گلرنگ به ترتیب در الگوهای کشت 4:2 و کشت خالص با کاربرد تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا حاصل شد. علیرغم کاهش عملکرد دانه گلرنگ و نخود در کشت مخلوط نسبت به کشت خالص، شاخص نسبت برابری زمین سودمندی کشت مخلوط را تایید کرد، به طوری که در تمام تیمارهای کشت مخلوط نسبت برابری زمین بالاتر از یک بود و بیشترین مقدار این شاخص (89/1) در تیمار 1:1 با کاربرد 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا مشاهده شد.

با توجه به شاخص های نسبت برابری زمین، بهروه وری سیستم و شاخص مالی مخلوط، الگوی کشت یک ردیف گلرنگ+ یک ردیف نخود همراه با کاربرد تلفیقی 50 درصد کود شیمیایی+ قارچ میکوریزا نه تنها منجر به ایجاد تنوع در اکوسیستم های کشاورزی و پایداری تولید شد، بلکه در افزایش درآمد اقتصادی و بهره وری استفاده از زمین های کشاورزی نیز موثر است. در نتیجه استفاده از کودهای زیستی در کشت مخلوط میتواند اثرات زیانبار کودهای شیمیایی را روی محیط زیست کاهش دهد.