ارزیابی اثرات کم آبیاری بر کارآیی مصرف آب و برخی شاخص های رشد سیب زمینی (Solanum tuberosum L.)، در حضور کودهای زیستی

سابقه و هدف :

سیب زمینی (Solanum tuberosum L.)، بعد از برنج و گندم از نظر میزان مصرف، سومین محصول مهم در جهان است. این محصول برای دستیابی به رشد مناسب و در نهایت عملکرد قابل قبول به آبیاری مطلوب نیاز دارد. با توجه به شرایط اقلیمی ایران، مطالعه اثرات کم آبیاری و بررسی روش های افزایش مقاومت سیب زمینی به کم آبی ضرورت دارد، که به این منظور بررسی عملکرد، کارآیی مصرف آب و برخی شاخص های فیزیولوژیک رشد تحت تاثیر کودهای زیستی تحت شرایط کم آبی مورد بررسی قرار گرفت.

به منظور بررسی اثر کم آبیاری و کودهای زیستی بر عملکرد غده، شاخص های فیزیولوژیک و کارآیی مصرف آب سیب زمینی در دو سال زراعی 1398 و 1399، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان اجرا شد. در هر سال تیمارهای آزمایش شامل دور آبیاری در چهار سطح (آبیاری پس از 70، 90، 110 و 130 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A) و کود زیستی بود که در شش سطح شامل بیوفسفات، میکوریزا Glomus mossea، میکوریزا Glomus fasciculotum، ترکیب بیوفسفات + میکوریزا G.mossea، ترکیب بیوفسفات + میکوریزا G. fasciculotum و شاهد به بصورت فاکتوریل اجرا شد.

نتایج نشان داد که افزایش تنش خشکی سبب کاهش عملکرد گردید ولی کاربرد کودهای زیستی منجر به بهبود اثرات سوء تنش خشکی شد. بر اساس نتایج، تنش خشکی 130 میلی متر تبخیر نسبت به تیمار 70 میلی متر تبخیر (شاهد)، منجر به کاهش صفاتی مانند عملکرد و سطح برگ شد که این کاهش به ترتیب برابر با 79/46 و 81/46 درصد بود. نتایج مربوط به عملکرد سیب زمینی نشان داد که استفاده از کودهای زیستی G. mossea، G. fasciculotum و بیوفسفات بیشترین تاثیر را بر روی صفات عملکرد غده و شاخص سطح برگ داشت. بهبود عملکرد غده در شرایط تنش خشکی شدید برای کودهای زیستی: گلوموس موسه آ، گلوموس فاسیکولاتوم، بیوفسفات، ترکیب باکتری بیوفسفات و گلوموس موسه آ و ترکیب باکتری بیوفسفات و گلوموس فاسیکولاتوم نسبت به تیمار شاهد به ترتیب برابر بود با 65/38، 41/37، 63/32، 11/20 و 91/12 درصد بود. نتایج نشان داد که کاربرد کود زیستی گلوموس فاسیکولاتوم و موسه آ در تیمار تنش شدید خشکی به ترتیب منجر به تعدیل اثرات تنش به مقدار 36/36 و 30 درصد نسبت به عدم استفاده از کود زیستی شد. کاربرد کودهای زیستی در تمام تیمارهای آبیاری، اثر سوء ناشی از تنش خشکی را در شاخص کارآیی مصرف آب تعدیل نمود. استفاده از کودهای زیستی گلوموس موسه آ، فاسیکولاتوم و بیوفسفات منجر به افزایش شاخص کارآیی مصرف آب در تیمار تنش خشکی شدید نسبت به تیمار شاهد به ترتیب به میزان 38/38، 6/36 و 87/30 درصد گردید.

بنابراین استفاده از کودهای زیستی میکوریزا گلوموس فاسیکولاتوم، گلوموس موسه آ و بیوفسفات به صورت جداگانه برای مناطقی که در طول فصل کشت سیب زمینی دچار تنش خشکی می شوند توصیه می گردد.