تعیین عوامل موثر بر صنعتی شدن ایران با رویکرد توسعه صادرات

هدف از این پژوهش شناسایی و دسته بندی عوامل موثر بر رشد صنعتی ایران با رویکرد توسعه صادرات است. از آنجا که پژوهش های پیشین فاقد جامعیت بوده و تمرکز کمتری بر پیش نیازهای صنعتی شدن دارند، این پژوهش با تمرکز بر نقش حاکمیت و بخش خصوصی بر آن است تا چارچوبی روزآمد و جامع برای عوامل موثر در توسعه صنعتی کشور پیشنهاد دهد. پس از مطالعات کتابخانه ای و بررسی تجربه های پیشین در ایران و سایر کشورهای جهان، مدل مفهومی اولیه شامل هفت بعد و 39 عامل استخراج شد. سپس با هدف اعتبارسنجی و کشف سایر عوامل احتمالی، مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته با صنعتگران خبره در امور صادرات انجام شد. مدل نهایی در قالب هفت بعد و 36 عامل ازسوی خبره دانشگاهی اعتبارسنجی و شاخص کاپای کوهن برای مدل نهایی مقدار 679/0 محاسبه شد. بر اساس یافته های این پژوهش، عوامل موثر در توسعه صنعتی ایران در قالب هفت بعد: 1. بازارگرا شامل: مزیت رقابتی، بازارمداری، تنوع سبد صادراتی، دسترسی ارایه خدمت و مشارکت در زنجیره ارزش جهانی؛ 2. زیرساخت گرا شامل: زیرساخت پولی ، مالی و بانکی، تجارت الکترونیک، لجستیک، ساختار صنعت و بیمه؛ 3. منبع گرا شامل: بهره وری، بازار کار، سرمایه گذاری خارجی، سرمایه اجتماعی، آمایش سرزمینی، مواد اولیه مرغوب، تکنولوژی و نوآوری؛ 4. حاکمیت گرا شامل: سیاست های حمایتی صادرات، ثبات اقتصادی، ثبات سیاسی، کیفیت آموزش، کیفیت بهداشت، کیفیت فضای کسب و کار و ثبات و شفافیت قوانین؛ 5. نهادگرا شامل: کیفیت خوشه های صنعتی، قدرت تشکل های صادراتی، حذف فرایندها و قوانین مزاحم؛ 6. رویکردگرا شامل: استراتژی صادراتی در بنگاه ها، استراتژی صادراتی در کشور، فرهنگ کارآفرینی و فرهنگ مصرف و 7. ریسک گرا شامل: تاب آوری در برابر عوامل طبیعی، بحران های جهانی و نوسان نرخ حامل های انرژی دسته بندی می شوند.