اثرات سطوح مختلف روغن اسانسی مرزه خوزستانی بر فراسنجه های تخمیر شکمبه ای، سنتز پروتئین میکروبی و جمعیت پروتوزوآها در دو جیره ی حاوی روغن سویا و ماهی در شرایط آزمایشگاهی

سابقه و هدف :

با وجود اهمیت استراتژیک نشخوارکنندگان در تامین نیازهای غذایی انسان، کارایی تولید نسبتا پایین آن ها اغلب منجر به افزایش هزینه های تولید و ایجاد آلودگی های زیست محیطی می گردد. در این راستا، استفاده از مکمل ها و افزودنی های خوراکی از جمله راهکارهای موثر در جهت بهبود کارایی عملکرد تولید دام ها است. افزودنی های خوراکی با منشا گیاهی همچون روغن های اسانسی و عصاره ها از جمله ترکیباتی هستند که موجب بهبود کارایی تولید نشخوارکنندگان، به واسطه بهبود عملکرد هضم و تخمیر شکمبه می گردند. از طرف دیگر، استفاده از منابع مختلف چربی به عنوان مکمل انرژتیک در جیره دام ها، اثرات مثبتی همچون افزایش عملکرد، کاهش اسیدوز شکمبه، کاهش تولید متان و به تبع آن کاهش آلودگی زیست محیطی و بهبود بهره وری انرژی خوراک را به دنبال داشته است. با توجه به اهمیت روز افزون کیفیت محصولات تولیدی و توجه ویژه مصرف کنندگان به شاخص های سلامتی و کیفیت فرآورده های دامی در دهه های اخیر، افزودنی های با منشا طبیعی و سبز در دهه های اخیر مورد توجه محققین تغذیه دام قرار گرفت. در این راستا، هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات روغن اسانسی مرزه خوزستانی بر شاخص های تخمیر شکمبه، سنتز پروتیین میکروبی و جمعیت پروتوزآی شکمبه در دو جیره حاوی روغن ماهی و سویا بود.

در این تحقیق روغن اسانسی مرزه خوزستانی به روش تقطیر با بخار آب و با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج گردید و ترکیب شیمیایی آن با استفاده از گاز کروماتوگراف کوپل شده با طیف سنج جرمی تعیین شد. در این آزمایش، روغن اسانسی مرزه خوزستانی در دوزهای 0، 150، 300، 450 و 600 میلی گرم بر لیتر در دو جیره حاوی روغن ماهی و سویا در شرایط آزمایشگاهی با استفاده از انکوباسیون 24 ساعته به منظور بررسی اثرات آن بر شاخص های تخمیر شکمبه ای مورد آزمایش قرار گرفت.

هیچکدام از فراسنجه های تخمیر تحت تاثیر نوع جیره قرار نگرفت. حجم گاز تولید شده بعد از 24 ساعت، میزان تجزیه پذیری آزمایشگاهی ماده خشک و ماده آلی با افزایش دوز اسانس در هر دو جیره به طور خطی کاهش یافت (01/0>P). با این حال، فاکتور تفکیک و پروتیین میکروبی، با افزایش دوز اسانس به طور غیر خطی (خطی و درجه دو) و کارایی سنتز پروتیین میکروبی به صورت خطی افزایش یافت (01/0>P). همچنین، غلظت آمونیاک شکمبه ای به موازات افزایش دوز اسانس، به صورت غیرخطی کاهش یافت (01/0>P). تعداد کل پروتوزوآها و همچنین جمعیت اغلب جنس ها در هر دو جیره با افزایش دوز اسانس کاهش یافت (05/0>P). غلظت کل اسیدهای چرب فرار در جیره حاوی روغن ماهی تا سطح 450 میلی گرم بر لیتر و در جیره حاوی روغن سویا تا سطح 300 میلی گرم بر لیتر اسانس افزایش و بعد از آن کاهش یافت (05/0>P). در هر دو جیره، به موازات افزایش دوز اسانس نسبت غلظت استات به صورت غیر خطی کاهش و نسبت پروپیونات به صورت تابع درجه دو افزایش یافت (05/0>P).

در مجموع، این یافته ها نشان داد که استفاده از روغن اسانسی مرزه به خصوص در دوزهای پایین و متوسط به واسطه بهبود سنتز پروتیین میکروبی، کاهش آمونیاک و جمعیت پروتوزوآیی و همین طور افزایش غلظت اسیدهای چرب فرار، موجب بهبود تخمیر شکمبه گردید. لذا استفاده از سطوح مذکور این روغن اسانسی در جیره دامها می تواند ضمن بهبود کارایی تخمیر شکمبه موجب ارتقاء سطح تولید دامها گردد. با این حال، به نظر می رسد دوزهای 450 میلی گرم بر لیتر و بالاتر روغن اسانسی مرزه دارای اثرات منفی بر برخی از جمعتی-های میکروبی باشد.