کاربست آینده پژوهی در توسعه گردشگری شهری به روش تحلیل ساختاری و سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر خوی)

امروزه گردشگری به عنوان یکی از مولفه های کلیدی، نقش ویژه ای در توسعه جوامع و کشورها ایفا می کند. در این میان، گردشگری شهری به عنوان یکی از بخش های مهم صنعت گردشگری، جایگاه ویژه ای در زمینه بهبود توسعه اقتصادی و فرهنگی شهرها یافته و به یکی از مهم ترین صنایع ارزآور و درآمدزا تبدیل شده است، اما توسعه این صنعت در شهرها با چالش ها و مشکلاتی رو به رو است؛ این امر نیازمند یک برنامه ریزی نوین و یکپارچه برای استفاده از فرصت ها و مواجهه با چالش های پیش رو است. آینده پژوهی می تواند در برنامه ریزی برای توسعه گردشگری شهری و ترسیم آینده مطلوب گردشگری قدم بسیار موثری بردارد و با ارایه راهکارهای مناسب، از بروز چالش ها و تحقق آینده نامطلوب جلوگیری کند. این پژوهش نیز در راستای این هدف گام برداشته است. در پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک دلفی تعداد 36 عامل به عنوان عوامل اولیه تاثیرگذار بر روند آینده توسعه گردشگری شهری خوی شناسایی شدند، سپس روش تحلیل ساختاری با بهره گیری از نرم افزار میک مک برای استخراج عوامل کلیدی به کار گرفته شد که در نتیجه، 12 عامل به عنوان عوامل کلیدی انتخاب شدند. در ادامه، برای هر کدام از عوامل کلیدی وضعیت های محتمل تعریف شد، در مرحله بعد، برای سنجش تاثیرگذاری وقوع وضعیت های هر یک از عوامل بر وقوع یا عدم وقوع وضعیت های عوامل دیگر، ماتریسی به ابعاد 33×33 طراحی و در اختیار خبرگان قرار گرفت، در نهایت برای تدوین سناریوهای محتمل و شناسایی سناریوهای مطلوب، داده های این ماتریس وارد نرم افزار سناریوویزارد شدند. نرم افزار سناریوویزارد نیز با انجام تحلیل های مورد نیاز، 1406 سناریوی ضعیف، 4 سناریوی قوی و 13 سناریوی باورکردنی را گزارش داد. بررسی سناریوهای باورکردنی حاکی از سیطره نسبی وضعیت های ایستا، بحرانی و نامطلوب بر وضعیت های مطلوب و ایدیال است. به غیر از سناریوی اول که دارای ویژگی های مطلوب و رو به پیشرفت است، بقیه سناریوها آینده مطلوبی را برای توسعه گردشگری خوی در ذهن متبادر نمی کنند.